Açıklama
Yükleyen: Rhythm Ritim Karaoke Aykut ilter
Yüklenme Tarihi: 16 Ağustos 2013 - 22:37
HEM ÖĞREN HEM ÇOCUĞUNA ÖĞRET
Aykut İlter Aykut Öğretmen
Klarnetler, beş parçanın birleşmesinden oluşur, bunlar:
Kafalık (Bek)
Fıçı (Barel)
Üst gövde
Alt gövde
Kalak (Pavillon da denir)
Klarinetin gövdesi silindir biçimindedir. Kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. Dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. Çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek ses elde edilmesini sağlar. Çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.
Flüt ve obuada olduğu gibi, klarnetin gövdesinde de ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma vardır. 1840 sıralarında "Boehm sistemi" flüte uygulandıktan sonra, Paris konservatuarı öğretim üyesi ve klarnetçi Klosé, bu sistemin klarnete de uygun olduğunu görmüş ve Boehm sistemi klarnete uygulanmıştır. Daha sonra farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından bu sistem geliştirilmiştir.
Klarnetin tarihçesi[değiştir]
Klarnet tarihi 19. yüzyılda Chalumeau (Şalümo) adıyla orkestralarda icra edilen bu nefesli saz klarnetin atasıydı. Fransızcadan gelen bu isim nefesli sazların genel adıydı. Aynı yüzyılda Denner adlı çalgı yapım ustası Şalümo’yu geliştirerek bugünkü sisteme doğru ilk adımı atmıştır. 18. yüzyılda keşfedilen enstrümanın orkestraya dâhil edilmesi 1750 yılında olmuştur. 1800’lü yıllarda klarnetin oda orkestralarında yaygınlaşmasında Mozart’ın rolünün büyük olduğu bilinmektedir. 1812’de Paris Konservatuarı’nda öğretim üyesi olan Ivan Müler klarnete farklı mekanikler ekledi. Müller’in 13 tuşlu hale getirdiği enstrüman Denner’in sistemine göre daha karmaşıktı. 1840 yılında ses sistemleri için metal tuş mekanizması flüt ve obua’da olduğu gibi klarnette de kullanılmıştır. Paris Konservatuarı Klarnet bölümü öğretim üyesi Klose Boehm Sistemini klarnete uyguladıktan sonra 1860 yılına kadar enstrüman üzerinde mekanik gelişmeler devam etti. 1900- 1925 yılları arasında klarnet artık radyo ve stüdyo kayıtlarında önemli yer tutmaya başladı. Perde sistemlerinin esas amacı akustiğin daha kaliteli elde edilmesi yönünde idi. Şalümo ile 1600’lerde 1,5 oktav ses genişliğiyle yola çıkan klarnet Mozart’ın konçerto ve Quintetlerinde yumuşak ve koyu sesiyle klasik, caz ve pop orkestralarının vazgeçilmez nefesli sazı olarak bugün konservatuarlarda eğitim metotlarında ve müzik literatüründe yerini almıştır.
Klarnet türleri[değiştir]
Klarnetlerin Çok kalabalık bir ailesi vardır.Buna benzer birçok türden oluşur..
Mi bemol küçük klarnet (yazılan notanın küçük üçlü ince sesini duyurur)
Re küçük klarnet * Do klarnet (yazılan notanın aynısını duyurur)
Si bemol klarnet (yazılan notanın büyük ikili kalın sesini duyurur)
La klarnet (yazılan notanın küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Basset horn (Fa) (Yazılan notanın tam beşli kalın sesini duyurur)
Mibemol alto klarnet (yazılı notanın büyük altılı kalın sesini dyurur)
Si bemol bas klarnet (yazılan notanın büyük dokuzlu kalın sesini duyurur)
La bas klarnet (yazılı notanın 1 oktav ve küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Si bemol kontrabas klarnet (yazılı sesin 2 oktav ve büyük ikili kalın sesini duyurur)
Bu çalgıların tümünün çalınışı aynıdır. Bir tanesinin iyi çalmayı öğrenen, çok kısa bir alışma devresinden sonra, herhangi bir diğerini çalabilir. Yalnızca dört tanesi sürekli orkestrada kullanılır.
Mi bemol küçük klarnet
Si bemol klarnet
La klarnet
Si bemol bas klarnet
Bu dört çalgının da dördü birden her yapıtta kullanılmaz. Genellikle besteciler iki si bemol klarinet kullanırlar. Üçlü orkestra kuruluşu ise, bunlara bir de bas klarinet eklenir. Daha büyük orkestralarda mi bemol klarinet ve bir si bemol klarinet daha eklenebilir.
La klarinet Si bemol klarinete çok yakın bir çalgıdır. La klarinetin boyu Si bemol klarinete göre biraz daha uzun, ses rengi biraz daha koyudur. Çalınışı ve ses genişliği aynıdır. Yalnız, Si bemol klarinet yazılı olan notanın büyük ikili kalınını, La klarinet ise küçük üçlü kalınını seslendirir. Besteciler bu iki klarinet türünden birini kullanırlar. Bunun en önemli nedenleri şunlardır:
Daha koyu bir ses rengi isteniyorsa.
Yapıtta çok diyez varsa.
Klarinet partisinin en kalınından Do diyez sesinin kullanılması gerekiyorsa.
Ses genişliği[değiştir]
Alto klarnet çeşidi
Klarinetin notaları sol anahtarı üzerine yazılır. Ses genişliği neredeyse 4 oktav kadardır. Bu genişlik içinde tüm diatonik ve kromatik sesler elde edilebilir. Dördüncü ek çizgideki sol notasından daha ince notaların çalınması biraz güç olduğu için bu sesler pek kullanılmaz. Eğer kullanılması isteniyorsa da küçük klarinet kullanılır. En kalın mi notasından bir sonraki oktav içerisindeki si bemol notasına kromatik olarak olarak, aşağıdan yukarıya doğru ses deliklerinin sırasıyla açılması yoluyla elde edilir. Bu Si bemolün incesindeki seslerin elde edilişi, flüt ve obuadakinden biraz farklıdır. Flüt ve obuada en kalındaki esas seslerden sonra gelen sesler, bu esas seslerin ikinci doğuşkanları (bir oktav incesi) olarak, daha incelerde ise, esas seslerin genellikle dördüncü doğuşkanları (iki oktav incesi) olarak elde edilirler. Klarinette ise (gövdesi silindir biçiminde olduğundan) elde edilen doğuşkanlar tek sayılıdır (3, 5, 7, 9). Üçüncü çizgi Si sesi klarinetin yazılı en kalın sesi olan mi sesinin dudak ve nefes ayarı, ayrıca bir yardımcı perde yardımı sonucunda çıkarbılan üçüncü doğuşkanıdır yani 1 oktav ve tam 5'li. bu Si sesinden üçüncü ek çizgi Fa'ya kadar olan sesler kromatik olarak bu yolla elde edilir. Fa'nın daha incesindeki sesler çeşitli yollardan, her klarinetçiye ve klarinet yapısına göre değişebilen yollarla elde edilir.
Klarinetin tınlama bölgeleri[değiştir]
Klarinetin dört farklı tınlama bölgesi vardır:
Kalın ses bölgesi : En kalın ses olan Mi'den bir oktav incesi Fa diyez notasına kadar olan bölgedir. Zengin, madeni, gizemli, karanlık ve dramatik sözcükleri ile tanımlanabilir. Bu ses bölgesine "Şalümo" (Chalumeau) bölgesi de denir. "Şalümo" klarnetin atası olan eski bir çalgının adıdır.
Kötü sesler : Sol notasından üç yarım perde sonraki si bemol notasına kadar olan bölgedir, klarinetin en kötü sesleridir, zayıf, soluk hem de elde edilmesi biraz daha güçtür.
Orta ses bölgesi : Si notasından ikinci ek çizgi Do notasına kadar olan ve klarinetin en güzel sesleridir. Bu bölgeye "klarino" (Clarino) ses bölgesi denir. En güzle ve en etkili klarinet soloları bu ses bölgesinde yazılmıştır. Bu sesler duru, parlak, ılık ve etkileyicidir.
İnce ses bölgesi : İkinci ek çizgi Do'dan sonraki daha ince seslerdir. Gür çalındığında sert ve rahatsız edici fakat kısık sesle çalındığında ılık ve yumuşak, flüt ses rengine yakın bir tını özelliği gösterir.
Teknik özellikleri[değiştir]
Klarinet, çeviklik bakımından flüte çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, arpejler, grupetto ve benzeri figürler, tril ve tremololar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarinete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. Klarinetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrölü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalınabilir.
Orkestradaki önemi[değiştir]
Klarinete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili kreşendo ve dekreşendo yeteneği, klarinetin "Espressivo" solo pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerle iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.
Ünlü Klarnetçiler[değiştir]
Dünyada klarneti çok iyi çalan icracılar arasında Woody Allen, Alain Damiens, Sarah Elbaz ve Giora Feidman sayılabilir. Türkiye'de ise klarnet virtüözü denince akla Mustafa Kandıralı (d. 1930) gelmektedir. Son yıllarda ise Hüsnü Şenlendirici, Serkan Çağrı, Bülent Altınbaş ve Tolga Akşit bu konuda öne çıkmış isimlerdir.
Ayrıca bakınız[değiştir]
Klarnetçiler listesi
Klarnet
Klarinet (klarinet ya da gırnata), sert ve dayanıklı ağaçlardan genellikle de abanoz ağacından yapılan üflemeli bir çalgı türüdür. Bir çeşit sert kauçuk olan ebonitten, ayrıca metalden yapılanları da vardır.
Tanımı
Klarinetler, beş parçanın birleşmesinden oluşur, bunlar:
Kafalık (Bek)
Fıçı (Barel)
Üst gövde
Alt gövde
Kalak (Pavillon da denir)
Klarinetin gövdesi silindir biçimindedir. Kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. Dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. Çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek ses elde edilmesini sağlar. Çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.
Flüt ve obuada olduğu gibi, klarnetin gövdesinde de ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma vardır. 1840 sıralarında "Boehm sistemi" flüte uygulandıktan sonra, Paris konservatuarı öğretim üyesi ve klarnetçi Klosé, bu sistemin klarnete de uygun olduğunu görmüş ve Boehm sistemi klarnete uygulanmıştır. Daha sonra farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından bu sistem geliştirilmiştir.
Klarnetin Tarihçesi
Klarnet Tarihi 19.yüzyılda Chalumeau (Şalümo) adıyla orkestralarda icra edilen bu nefesli saz klarnetin atasıydı. Fransızcadan gelen bu isim nefesli sazların genel adıydı. Aynı yüzyılda Denner adlı çalgı yapım ustası Şalümo’yu geliştirerek bugünkü sisteme doğru ilk adımı atmıştır. 18.yüzyılda keşfedilen enstrümanın orkestraya dâhil edilmesi 1750 yılında olmuştur. 1800’lü yıllarda klarnetin oda orkestralarında yaygınlaşmasında Mozart’ın rolünün büyük olduğu bilinmektedir. 1812’de Paris Konservatuarı’nda öğretim üyesi olan Ivan Müler klarnete farklı mekanikler ekledi. Müller’in 13 tuşlu hale getirdiği enstrüman Denner’in sistemine göre daha karmaşıktı. 1840 yılında ses sistemleri için metal tuş mekanizması flüt ve obua’da olduğu gibi klarnette de kullanılmıştır. Paris Konservatuarı Klarnet bölümü öğretim üyesi Klose Boehm Sistemini klarnete uyguladıktan sonra 1860 yılına kadar enstrüman üzerinde mekanik gelişmeler devam etti. 1900- 1925 yılları arasında klarnet artık radyo ve stüdyo kayıtlarında önemli yer tutmaya başladı. Perde sistemlerinin esas amacı akustiğin daha kaliteli elde edilmesi yönünde idi. Şalümo ile 1600’lerde 1,5 oktav ses genişliğiyle yola çıkan klarnet Mozart’ın konçerto ve Quintetlerinde yumuşak ve koyu sesiyle klasik, caz ve pop orkestralarının vazgeçilmez nefesli sazı olarak bugün konservatuarlarda eğitim metotlarında ve müzik literatüründe yerini almıştır.
Teknik özellikleri
Klarinet, çeviklik bakımından flüte çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, arpejler, grupetto ve benzeri figürler, tril ve tremololar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarinete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. Klarinetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrölü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalabilir.
Orkestradaki önemi
Klarinete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili kreşendo ve dekreşendo yeteneği, klarinetin "Espressivo" solo pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerle iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.
KLARNET TAMİR - BAKIM ve FAYDALI BİLGİLER
DOĞRU AKORDA SAHİP KLARNET SATIN ALMA
Klarnet üflemeye karar veren bir öğrenci öncelikle kendisine iyi bir klarinet hocası seçmelidir. Satın alırkende mutlaka hocasının onay verdiği klarineti satın almalıdır. Çünkü klarnetin seslerinin üflenerek kontrol edilmesi ve doğru akorda sahip bir klarnetin alınması gereklidir. Klarnetin akordu üzerindedir ve sonradan akort yapılmaz. Akordu bozuksa tamiri yapılır. Akordu yanlış bir klarnette klarnet öğrenilmesi güçtür. Seslerinin yanlış olması öğrencinin kulağınıda bozacaktır. Kulağa doğru gelmeyen sesler öğrenciye klarneti çalım zevkide vermeyecektir. Klarnetin yanlış sesleri yüzünden çıkaramadığı sesi başka pozisyonda arayacağı için yanlış bir teknik geliştirmesinede sebep olacaktır.
KLARNETİN GÜDERİLERİNİN DEĞİŞMESİ
Klarnetin tüm mekanik aksamının açılması suretiyle gerçekleşmektedir. Tuşeler vidalarından sökülerek eski güderiler çıkarılıp yerine yeni güderiler yerleştirilir. Klarnet çalındıkça üzerindeki güderiler yavaş yavaş yumuşamaya başlar ve zamanla üzerini kapadığı deliğin hava kaçırmasına sebep olur. Bu nedenle güderilerin eskidiği ve gereğinden fazla yumuşadığı görüldüğünde yenileriyle değiştirilmesi gerekmektedir. Güderileri değiştirdikten sonra güderilerin deliği daha iyi kapaması ve hava kaçırmaması için biraz yumuşaması gerekir. Bunun için güderiler takılıyken altına doğru sıvı enstruman için özel olarak üretilen yağ sürülür.
KLARNETİN DELİKLERİNİN TEMİZLENMESİ
Klarnetin deliklerinin içi uzun zaman çalımdan kaynaklanan kir parçacıklarının birikmesi sonucu tıkanır. Bu yapışmış kir ve parçaların temizlenmesi ve deliğin orijinal haline dönüştürülmesi gereklidir. Çünkü bu tıkanan parçalar klarnetin hangi deliğinde varsa odelikteki notayı pes yani kalınlaştıracaktır. Klarnetin tıkanan deliği doğru sesi yani notayı vermez ve klarnetin akordunun bozulmasına yol açar. Deliklere özel aletler kullanarak müdahele edilir. Akort cihazına bakılarak akortlanır ve eski haline dönüştürülür.
KLARNETİN TUŞELERİNİN HASSAS AYARININ YAPILMASI
Özellikle bu işlem klarnet için en önemli işlemlerden birisidir. Fabrikasyon klarnetlerde sık karşılaştığım bir durumdur. Özellikle çin malı klarnetlerde. Bu klarnetler fabrikasyon üretildikleri için üzerindeki demir yani ( tuşe aksamları ) doğru şekilde çalışmaz. Yani klarnetin hava kaçırmasına neden olacak teknik yanlışlıklar vardır. Klarnet çok teknik bir enstrumandır ve tuşelerin ayarının çok iyi olması ve tüm tuşelerin görevini doğru açılarda gerçekleştirmesi gerekir. Bu ayarı sadece ustası yapmalıdır. Çünkü fazla açılan veya az açılan demir tuşelerin bükülmesi suretiyle doğru seviyeye getirilmesi gerekir. Bu yüzden bu işlemde demir tuşelerin kırılma riski bulunur. Kırılan parçaların yenisini bulmak güçtür, ancak gümüş tamir atölyesinde bu demir tuşeleri kaynak yaptırma imkanınız mevcuttur. Fakat her klarnetin demir hammaddesi farklı yapıda olup, bazıları ateşte erimektedir ve kaynak tutmamaktadır. Bu yüzden tuşelerin kırılmamasına dikkat edilmelidir.
KLARNETİN DEMİR TUŞE AKSAMLARININ MONTE EDİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN VİDALARIN YAĞLANMASI
Klarnetlerinizi bakım için bazı sürelerde bana getirdiğinizde tuşelerini açmak zorunda kalıcaz. Vidaların kolay yerlerinden çıkmaları için oksitlenmemesi gerekir. Oksitlenen vidaların yerlerinden çıkmaları güçleşir. Bu yüzden üflemeli enstrumanlar için özel olarak üretilen yağımızla bu vidaları yağlarım.
KLARNETİN TEMİZLEME APARATIYLA TEMİZLENMESİ
İlk önce yapacağımız şey, bek bölümünü klarnetten ayırmak olacaktır. Çünkü bek bölümü hassas bir parçadır. Klarnete müdahelelerde kırılıp düşmemesi ve ucunun kırılmaması için çıkarılıp güvenilir düz bir zemine konulmalıdır. Temizleme aparatımızla klarnetin özellikle alt ve üst bölümünün iç gövdesini temizlemeliyiz. İşlemi yaparken baril üst bölüme bağlı, kalak ise alt bölüme bağlı olacak. Klarnetin üst ve alt bölümü birbirine bağlı olmayacaktır. Temizleme fırçası bazı klarnetlerin içinde olmayabilir bu durumda temizleyecek ve klarinetin içerisinden geçebilecek bir bez parçasını hafif kalın bir ipe bağlayınız. Klarnetinizin alt ve üst bölümünün içinden önce ipin ucunu sarkıtınız ve alttan çıkan ipi yavaş ve kontrollü bir şekilde çekerek bezin klarnetinizin iç gövde kısmını temizlemesini sağlayınız.
KLARNETİNİZİN AKORT PROBLEMİNİN GİDERİLMESİ
Akort problemi özellikle çin malı fabrikasyon olarak seri üretilen klarnetlerde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu klarnetlerin tuşeleri makinalarla ayarlandığından demirlerinde fazla ve az açılan tuşeler bulunur. Tuşelerin klarnete doğru hükmetmesi için özel olarak elle ayarlanması gereklidir. Genelde (Boehm) sistem sibemol klarnetlerde azda olsa sol klarnetlerin çin malı olanlarında bu sorun yaşanmaktadır. Klarnetlerde bazı sesler pest yada tiz olarak duyulur. Bunun için klarnetin seslerini iyibilmek gerekir. Zeytin ağacı ve benzeri ağaç klarnetlerde kışın enstruman bir veya bir buçuk sese yakın pest kalmakta yazın ise akordu kulağa dik gelmektedir. Bu durumda klarnetin içine beş veya on dakika kadar sıcak nefes üfleyerek ısıtılmalı akordu normale getirildikten sonra icra edilmelidir. Yazın ise tizleşen ağaç klarnetlerin akordunun tamir edilmesi ve pesleştirilmesi gerekir. Akort sorununun olup olmadığını anlamak içinde çok hassas bir kulağa sahip olunması gerekir. Bir notanın başka bir oktavındaki aynı sesini üfleyerek karşılaştırdığımızda seslerin birbirini tutmadığı görülecektir. Bu kontrol akort cihazıylada yapılmaktadır. Bana klarnetinizi getirdiğinizde bunu tespit edip sorun neredeyse oraya müdahele yapıyorum. Akort problemi klarnetin sesinin yani notalarının çıktığı delik bölümlerinde varsa deliğin büyütülüp küçültülmesi şeklinde tamir edilmesi gereklidir. Delik büyüdükçe o perdenin seside tizleşir, küçüldükçede pestleşir. Klarnetin boyundada sorun olabilir. Eğer enstruman pes kalıyorsa, beş parçanın boylarından herhangibirinin uzunluğundan da kaynaklanıyor olabilir. Bunun da tamiri yapılır.
PES KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN TİZLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Klarnetin barel kısmının içtarafındaki yuvarlak seviye ve barelin alt ve üst kısımlarından kesilerek sağlanabilir. Yani barelin içerden veya dışarıdan boyu kısaltılarak yapılır. Bu işlemin yapılabilmesi için torna makinası gereklidir.
TİZ KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN PESTLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Eğer enstrumanımız yaklaşık yarım veya bir tam ses tiz tınlıyorsa klarnetimizin bek kısmının hemen altındaki barel bölümünden bu sorunu ayarlamamız mümkündür. Enstrumanın boyu uzadıkça seside pestleşir. Bu düşünceden yola çıkarak barel bölümünü klarnetimize göre tüm ölçümlerini ayarladıktan sonra orjinalden biraz daha uzun şekilde yaparız. Bu sayede klarnet yarım veya bir tam ses pestleşecektir. Fakat tiz oktavlarda sesler kulağa dik geliyorsa, klarnetimizin alt ve üst bölümlerinin birbirine bağlandıkları bel kısmından hafifçe çevirerek aralık bırakabilrsiniz. Tabi arada boşluk kalacağından enstrumanın hava kaçırması kolaylaşabilir. Bunun engellenmesi içinde benim klarnetlerde kullandığım özel bir bantın klarnetin birbirine geçen bölümlerine sarılması gereklidir. Klarnetin bek bölümünde ayrıca üst ve alt bölümlerinin birbirlerine eklenen birleşme yerlerinde bulunan mantarlar zamanla klarinetin kısımları çıkarılıp takıldıkça eskiyerek yıpranır. Bunu klarneti birleştirirken parçaların fazla laçka olup olmadığına bakarak kontrol ediniz. Eğer aralık varsa klarnetiniz buralardan hava kaçırabilir ve enstruman çalarken hava kaçırdığından verdiğiniz nefesin çoğu buralardan çıkarak kaybolur. Klarnet üflerken çok fazla nefes harcamanıza neden olur. Gür ve güçlü bir klarnet tonunun ucu iyi ayarlanmış bir bek ve klarnetin hiçbir parçasından ve bölümünden hava kaçırmadığında mümkün olduğunu söylemeliyim.
KLARNETİN AĞIZLIK KISMINI (BEK) ÖĞRENCİNİN SEVİYESİNE VE ÇALIM TARZINA GÖRE AYARLAMA
Sıfır olarak müzik marketten aldığınız klarnetinizin beki yerli bektir. Bu bekler klarnete yeni başlayan öğrencilerimiz için idealdir.Fakat genelde açık beklerdir. Öğrenciler kapalı bekle klarnet üflemeye başlamalı ve dudağı bek üfleme tekniğine tam olarak alışana kadar sesleri dudağını fazla sıkmasına gerek kalmadan bulmalıdır. Fakat yerli beklerin ucunun idealden fazla açık olanlarıda vardır. Bu tarz bekleri genelde düğün klarnetçileri kullanırlar. Bekin ucu fazla açıksa yeni öğrenci klarneti üflemede ve ses çıkarmada oldukça zorlanacaktır. Açık bekde dudağını fazla sıkması gerekeceğinden bek öğrencinin ağzını yoracaktır. Açık bekde ses çıkarmak için tiz sesleri dudağını sıkarak alması gerekir. Öğrenci henüz bu seviyede olmadığından kapalı bekle üfleyebilmesi için açık olan bekinin ucunun ayarını kapalı ve çalabileceği hale getiriyorum. Yerli beklerin bir önemli handikapıda seslerinde çatlamalar oluşudur. Bekin ucunun ve yatağının ayarlarının sıfır hatada olması gerekir. Çünkü bek klarnetin beynidir ve klarnetin çalımında en önemli kısımdır. Yerli üretim beklerde ses biraz daha kalın çıkar ve tam klarnet tonunu vermez . Yabancı marka bekler ise çok kapalı olurlar. Öğrencinin klarnetteki hakimiyeti artmaya başladıkça daha açık ağızlı bir bek kullanması gereklidir. Bekten iyi sonuç alınması için bekin ayarlanması şarttır. Tam klarnet tonunu ozaman alacaksınız. Klarinetin kalitesi nekadar iyi olursa olsun, bekimizin ayarı ve tonu iyi olmadığı takdirde o enstrumandan randıman almamız mümkün değildir. Bek ayarında önemli olan klarnete oturucak ve klarnetin tonuyla uyum sağlayacak bir bek ayarıdır. Bekin uç kısmından ve iç yatağından açılması suretiyle profosyonel ayarı yapılır. Bu işlem bilgi, el becerisi ve teknik gerektiren bir işlemdir. Klarnetin bekinin ayarlanması kısa bir zaman diliminde olmamaktadır. Bek her yapılan müdaheleden sonra hatalar tamamen sıfıra inene kadar üflenerek denenir. Bu ayar sayesinde geleneksel sol ve batı müziği si bemol klarnetlere uyumlu bekler oluşmaktadır. Yapmış olduğum bek ayarı sayesinde; klarnette çok daha parlak bir tını, güçlü ve yumuşak birton elde etmekteyim. Benim ayarladığım bir bekte öğrencim pes bölgelerde yani birinci ve ikinci oktavdaki notaları çok kolay bir şekilde çıkarmaktadır. Tiz bölgelerdeki sesleri ise dudağını sıkma yöntemiyle çatlama olmadan eskisinden daha iyi seslendirecektir. Yabancı marka bekler fiyat olarak pahalı olduklarından öğrencilere tavsiyem; beklerini gerçekten bu işi iyi bilen bir ustaya teslim etmeleri olacaktır. Genellikle tüm yerli ve yabancı beklerin ses saundları farklıdır. Sesleri ve kaliteleri iyi olan markalar olarak Vandoren 5JB, Vandoren B45, ve La Voz isimlerini sayabilirim. Klarnet erkek bir enstrumandır ve sesi çok gürdür. İcra esnasında bek veya kamıştan kaynaklanan sorunlar nedeniyle çıkacak hatalı sesler icracıyı zor durumda bırakabilir. İşte bu sorunları tamamen sıfıra indirecek bir bek ayarı yapıyorum.
KLARİNETİN SU BUHARI DOLMASI SEBEBİYLE OLUŞAN TIKANIKLARININ GİDERİLMESİ
Klarinetlerin özellikle barel ve barelin üst kısımlarına dolan tükürük ve subuharı klarinetin uzun süre üflenmesinde ortaya çıkan önemli bir sorundur. Özellikle Amati klarinetlerde bu sorun karşımıza çıkmaktadır. Klarinet yarım saat ve sonrasında üflendiğinde biriken subuharı, bek ve barel bölümünde tıkalı kalır ve bazı sesleri net verememenize yol açar. Klarinet üflenmede zorlanma yapar. Bu sorunu olan klarinet severlerin sorunlarını çözüyorum.
KLARNETİMİZ İÇİN DOĞRU KAMIŞ KULLANIMI
Klarnetimizde kullandığımız kamışın çok fazla yumuşak olmamasınada dikkat etmeliyiz. Kamış uzun süre kullanıldığında yumuşar ve bozulur. Bu seviyeye gelen bir kamışın ucu ateşe tutulup ısıtılırsa biraz sertleşir ve belli bir süre daha çalınabilir. Fakat eski randımanı vermez ve enkısa zamanda yenisi ile değiştirilmelidir. Kamışı klarnetimizi ilk çalma esnasında biraz suyla ıslatmak suretiyle nemlendirmeli ve sonra üzerindeki ıslaklığı alarak kamışın kısa sürede çürümesine engel olmalıyız. Daha sonra beke yerleştirip üflemeliyiz. Bu sayede klarnetteki fazla duyulan nefes sesini minimuma düşürmüş oluruz. Kamışlar ince bir ağaç parçalarından yapıldıklarından çok kolay kırılabilirler. Dikkat etmemiz gereken bir hususta; klarnete yeni başlayan bir öğrenci beki ağzına alırken kamışın ucunu kırmaması için dikkatli davranması gerekir. Eğer yanlışlıkla dişimizin değmesiyle klarinetin kapağını bekin üzerine kapatırken veya yanlışlıkla elimizin çarpmasından ucu kırılırsa veya çatlarsa o kamışı yeni bir kamışla değiştirmeliyiz. Öğrencilerin ve klarnet üstadlarının klarnetinde kullanacağı kamış olarak barre 1 numarayı ve mavi kuşak kamışlarını öneriyorum.
KLARNETİN KORUNMASI
Klarneti üfledikten sonra içerisinde kalan ıslaklığın temizlenmesinde fayda vardır. Bunu temizleme aparatımızla yapabiliriz. Klarnetin demir tuşeleri bir iki sene içinde oksitlenmeye ve kararmaya başlar. Eğer klarnetinizin tuşelerinin gümüş rengi olmasını veya nikelajının yenilenmesini istiyorsanız üzerine gümüş veya nikel kaplanması için bana getiriniz. Eğer klarnet sehpası kullanmıyorsanız klarineti dik olarak bir yere koymayınız. Düştüğü zaman bel bölgesinden kırılabilir. Eğer bu şekilde kırılırsa enstrumanımızı tamir etmemiz çok güç olur.
Yazan : Klarnet Sanatçısı ve Klarnet Tamir ve Bakım Ustası Cenk Dinçer
İstanbul / Kadıköy / Acıbadem / Yıldızbakkal' da Klarnet Tamir, Bakım ve Onarımı Yapılmaktadır
Klarnetin Tamir ve Bakımı Arızanın Boyutuna ve Klarnetin Durumuna Göre Fiatlandırılmaktadır.
Klarnet Bakımında : Güderiler, Tuşe Ayarı, Mantarların Onarılıp Düzeltilmesi, Ağaçtaki veya Her Maddedeki Klarnetlerin Gövde Hasarlarının Onarılması ve Düzeltilmesi, Çatlakların Kapatılması, Yayların Bakımı, Klarnetin İç ve Dış Temizliği İtina İle Yapılmaktadır. Akortları dengesiz ve bozuk olan Çin malı klarinetlerin : Helena Mia, MAC 150 N Akort sorunları düzeltilir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cenk Dinçer İle Akademik Düzeyde Geleneksel Sol Klarinet Eğitimi
Klarinette Profesyonellik Arayanlar İçin
Klarinet Sanatçısı Cenk Dinçer
Bursa Belediye Konservatuarı Türk Sanat Müziği Bölümü ve
Ege üniversitesi Devlet Türk Musîkisi Konservatuarı
Temel Bilimler Bölümü Mezunu
Klarinet Dersimizde Göreceğimiz Ana Konu Başlıkları
Geleneksel Sol Klarinetin Temelinin Öğretimi
Klarinetin atası, tarihi, klarinetin ilk bulunuşu (17. Yy dan 21. Yy' la gelişi)
Ve dünyadaki müzik türlerindeki kullanımı ve işlevi hakkında bilgiler
Klarinetin türk musîkisine girişi ve kullanılması hakkında bilgiler
Klarinetin orkestralardaki yeri ve önemi hakkında bilgiler
Klarinetin tınlama bölgelerinin eksiksiz anlatımı
Klarinetin akord sistemi hakkında önemli bilgiler
Klarinetin mekanik aksamının öğrenciye tanıtılması
Klarinetin beş parçadan oluşan bölümlerinin montesi
Klarinetin tüm teknik bilgilerinin uygulamalı anlatımı
Sol klarinetin perde dizgesi hakkında teorik bilgeler
Klarinetin çeşitleri ve ailesi hakkında bilgiler
Ve sol klarinetin diğer klarinetlerden farkları
Dünyada üretilen klarinetlerin yapıldığı malzemeler
Hakkında detaylı bilgiler ( ağaç, metal, ebonit, bakalit, fiber, derlin )
Alt bölüm ve üst bölümün bağlantısının teknik açıdan öneminin uygulamalı gösterimi
Barel bölümünün klarinetin akorduna doğrudan etkisinin anlatımı
Barel bölümüne mikrofon uygulamasının anlatımı
Klarinetin en önemli parçası yani beyni olan bek hakkında geniş bilgi
Profesyonel ve öğrenci beki ayrımı hakkında bilgiler
Bek bölümüne kamışın montesinin gösterimi
Bek bölümüne bileziğin montesinin gösterimi
Bek bölümüne dişliğin montesinin gösterimi
Klarinet kamışının kırılmaması için yapılabilecekler
Dünyada kullanılan klarinet kamışı türleri hakkında bilgiler
Bekin yatağına göre kullanılması gereken kamış hakkında bilgi
Klarinet kamışının bekin yatağına göre yumuşatılması hakkında bilgi
Klarinet kamışlarının derse ve icraya başlamadan nemlenmesini sağlama
Klarinet İle Dünyadaki Farklı Tarzda Müziklerin İcrasınında Yapılabileceği Kavramı
Temel Kural Olan Nefes Tekniği Öğretimi
Diyafram Nefesinin Öğretilmesi
Diyafram tekniğinin klarinette uygulamalı gösterilmesi
Diyafram nefesiyle klarinet icrasının gerekliliği
Klarinet icrası için doğru nefes alma ve kontrollü
Klarinete geri boşaltmanın uygulamalı anlatımı
Klarinet icrasında nefes almamız gereken yerler
Klarinet icrasında nefes alırken vücudumuzun konumu
Klarinet icrasında kaçamak ve denetimli nefesin açıklanması
Klarinete üfleyeceğimizi havanın gürlüğü hakkında bilgiler
Nefes faktörünün klarinet icrasındaki duyguya bire-bir etkisi
Konu 1) Klarinetin Doğru Tekniğiyle İcrasına Başlangıç
Sol Klarinetin Teknik Özelliklerinin Anlatımı
Klarinet icrasında belirleyeceğimiz tarz ve üslûb
Klarinet üfleyecek olan kişinin bedensel yeterliliği
Klarinet ile seslendirilecek müzik türü hakkında bilgiler
Klarinetin enstrumantal müzikteki tartışılmaz yeri ve önemi
Klarinetin icrasında dudağımızın ve yanaklarımızın hareketi
Klarinetin tavır özelliklerinin öğrenciye uygulamalı anlatımı
Klarinet Nasıl İcra Edilmeli
Klarinetin üfleme tekniklerinin öğretilmesi
Dudak tekniği kavramı
Dudak tekniğinin uygulamalı öğretimi
Yanakların icra esnasındaki konumu
Klarnetten ses çıkarabilme çalışmaları
Üst dudağın ve dişlerin beke göre konumu
Alt dudağın, bek ve kamışa göre ayarlanması
Sol klarinetten iyi bir ton elde etme çalışmaları
Kapalı olmayan sol sesini üfleyerek temiz ses elde etme
Bekin ağzımızdaki açılarının milimetrik olarak anlatılması
Balkan ve bizim müziğimizde kullanılan dil tekniğinin öğretimi
Klarinetin müthiş icra üstünlüğü (sesli ve sessizlik ayrıcalığı)
(crescendo | decrescendo kuvvetliden sessize mükemmel geçiş)
Staccato, tremolo, vibrato ve glissando' nun uygulamalı öğretimi
Üflemede dudağımızın türk müziğindeki komaları verebilmesini sağlama
Klarinetin Tutuş Pozisyonunun Öğretilmesi
Klarinetin tutuş pozisyonunun uygulamalı gösterimi
Klarinetin elde duruş hizasının uygulamalı gösterimi
Klarinet icrasında vücudun duruş açısının gösterimi
Ergonomik olarak uygun klarinet edinebilme önerileri
Klarinetin deliklerinin kapatılmasının uygulamalı gösterimi
Parmakların kasılmamasını engellemek için parmak tutuş önerileri
Klarinetin deliklerinden ellerin ne açıda kaldırılacağının gösterimi
Klarineti tutarken kol, el, bilek ve parmakların estetik ve doğru duruşunun gösterimi
Geleneksel Sol Klarinetin Kendi Seslerinin Öğretimi
Klarnetin üzerindeki tüm notaların,
Batı müziğindeki isimleriyle öğretimi
Klarnetin üzerindeki tüm notaların,
Türk müziği perde isimleriyle beraber öğretimi
Klarinet üzerinde diyafram tekniğiyle beraber sol
(rast) sesinden başlanarak kontrollü ve doğru
Tekniği uygulayarak üfleme çalışma ve egzersizleri
Klarinetin tüm notalarının pozisyonlarıyla birlikte öğretimi
Geleneksel Sol Klarinetin Konservatuar Destekli
Akademik Düzeyde Eğitimi
Türk musîkisi ses sistemi hakkında detaylı bilgi
Türk musîkisi nazariyatı ve usuller hakkında detaylı bilgi
Türk musîkisinde taksim (enstrumantal doğaçlama yeteneği) nin öğretilmesi
Türk müziğinde türler ve biçimler ile ilgili açıklamalar (peşrev, longa, sirto)
Konu 2) Basit Makamlara Başlangıç
Makamların : dörtlü ve beşlilerinden başlayarak durağı, güçlüsü
Yedeni, dizisi, donanımı, seyri, asma karar perdeleri, genişlemesi
Ve perdelerin türk musîkisindeki isimlerinin anlatılarak
Klarinet üzerinde gösterimi ve icrası
Çargah - buselik - basit şehnaz buselik - kürdi - râst - uşşak - beyâtî -
Basit ısfahân - hicaz ailesi (hicaz - hümâyûn - uzzâl - zirgûle' li hicaz)
Hüseyni - muhayyer - gülizâr - nevâ - tahir - karcığar - basit sûz' nâk
Makamlarının tüm arıza ve değerleriyle klarinette seslendirilmesi
Makamlarda seyir ve taksim (doğaçlama - emprovizasyon) çalışmaları
Türk sanat musîkisinde sesleri değiştirme işaretlerinin öğretimi
Sol Klarinette Etüd ve Egzersiz Çalışmalarına Başlangıç
Basit makamlarda etüd ve egzersiz çalışmaları
Küçük mertebedeki usûllerle etüd ve egzersiz çalışmaları
Parmak egzersizleri ve dudak egzersizleri çalışmaları
Diyatonik (tam aralıklardan oluşan) egzersizler ve etüd çalışmaları
Kromatik (yarım aralıklardan oluşan) egzersiz ve etüd çalışmaları
Sol klarinetin 1 - 2 - 3 . Oktavlardaki bölgelerinde etüd çalışmaları ile
Uzun, kuvvetli tınlayan, parlak ve sağlıklı klarinet sesi elde etme çalışmaları
Batı müziği majör ve minör tonlarda gam seslendirme ve egzersiz çalışmaları
Konu 3 ) Şed ( göçürülmüş ) Transpoze Edilmiş Makamlar
Başka perdelere göçürülmüş ( transpoze edilmiş) makamlar şunlardır
Çargah, buselik, kürdi, zirgüle' li hicaz, nev' eser ve segah makamıdır
Nev' eser makamının şeddi : reng-i dil makamı
Çargah makamının şedleri : mahur makamı ve acem aşiran makamıdır
Zirgüleli hicaz makamının şedleri : zirgüle' li sûz' nak ve hicazkâr makamı
Evcârâ makamı, sûz-i dil makamı ve sedd-i arabân makamıdır
Kürdi makamının şedleri : kürdili hicazkâr makamı, aşkefzâ ve ferahnüma makamı
Buselik makamının şedleri : nihavend makamı, ruhnüvâz makamı ve sultani yegah makamı
Şed Makamlarla İlgili Klarinetle Etüd Çalışma ve Egzersizleri
Makamların : dörtlü ve beşlilerinden başlayarak durağı, güçlüsü
Yedeni, dizisi, donanımı, seyri, asma karar perdeleri, genişlemesi
Ve perdelerin türk musîkisindeki isimlerinin anlatılarak
Klarinet üzerinde gösterimi ve icrası
Makamlarının tüm arıza ve değerleriyle klarinette seslendirilmesi
Makamlarda seyir ve taksim (doğaçlama - emprovizasyon) çalışmaları
Konu 4 ) Geçki ve Mürekkeb ( bileşik ) Makamlar
Buselik perdesinde karar eden bileşik makamlar
Segah perdesinde karar eden bileşik makamlar
Dügah perdesinde karar eden bileşik makamlar
Dügah perdesinde karar eden yerinde bûselik' li ve yerinde kürdi' li bileşik makamlar
Rast perdesinde karar veren bileşik makamlar
Irâk perdesinde karar veren bileşik makamlar
Acem aşîrân perdesinde karar veren bileşik makamlar
Hüseyn - i aşîrân perdesinde karar veren bileşik malamlar
Yegâh perdesinde karar veren bileşik makamlar
Ve diğer bileşik makamlar olmak üzere toplam 94 bileşik makam vardır
Geçki ve Mürekkeb ( bileşik ) Makamlarla İlgili Etüd ve Egzersiz Çalışmaları
Makamların : dörtlü ve beşlilerinden başlayarak durağı, güçlüsü
Yedeni, dizisi, donanımı, seyri, asma karar perdeleri, genişlemesi
Ve perdelerin türk musîkisindeki isimlerinin anlatılarak
Klarinet üzerinde gösterimi ve icrası
Makamlarının tüm arıza ve değerleriyle klarinette seslendirilmesi
Makamlarda seyir ve taksim (doğaçlama - emprovizasyon) çalışmaları
Konu 5 ) Sözlü ve Enstrumantal Tüm Sevilen Eserlerin İcrası
1) Sözlü Eserlerde Klarinetle İcraya Başlama
Yukarıdaki tüm çalışma ve egzersizler bittikten sonra
Kendi arşivimden sizlere; basit makamlardan başlayarak
Her ders bilinen ve okunan sanat müziği veya halk müziği eserlerimizin notalarıyla
Sizin seçtiğiniz ve repertuarınıza almak istediğiniz şarkıların notalarını geçiyoruz
2 ) Enstrumantal Eserlerde Klarinetle İcraya Başlama
Enstrumantal türk sanat müziği ve halk türküleri icrası
Peşrev, saz semai, longa, sirto, oyun havası ve zeybekler
Türkçe sözlü pop müziklerimizi enstrumantal olarak icra etme
Pop fantazi, fantazi, taverna ve arabesk şarkıların enstrumantal icrası
Yabancı slov müzik, film müzikleri ve reklam müziklerinin enstrumantal icrası
Bursa Belediye Konservatuarı Ve Ege Üniversitesi Devlet Türk Musîkisi Konservatuarı Temel Bilimler Bölümü Mezunu
KLARNET TAMİR - BAKIM VE FAYDALI BİLGİLER
DOĞRU AKORDA SAHİP KLARNET SATIN ALMA
Klarnet üflemeye karar veren bir öğrenci öncelikle kendisine iyi bir klarinet hocası seçmelidir. Satın alırkende mutlaka hocasının onay verdiği klarineti satın almalıdır. Çünkü klarnetin seslerinin üflenerek kontrol edilmesi ve doğru akorda sahip bir klarnetin alınması gereklidir. Klarnetin akordu üzerindedir ve sonradan akort yapılmaz. Akordu bozuksa tamiri yapılır. Akordu yanlış bir klarnette klarnet öğrenilmesi güçtür. Seslerinin yanlış olması öğrencinin kulağınıda bozacaktır. Kulağa doğru gelmeyen sesler öğrenciye klarneti çalım zevkide vermeyecektir. Klarnetin yanlış sesleri yüzünden çıkaramadığı sesi başka pozisyonda arayacağı için yanlış bir teknik geliştirmesinede sebep olacaktır.
KLARNETİN GÜDERİLERİNİN DEĞİŞMESİ
Klarnetin tüm mekanik aksamının açılması suretiyle gerçekleşmektedir. Tuşeler vidalarından sökülerek eski güderiler çıkarılıp yerine yeni güderiler yerleştirilir. Klarnet çalındıkça üzerindeki güderiler yavaş yavaş yumuşamaya başlar ve zamanla üzerini kapadığı deliğin hava kaçırmasına sebep olur. Bu nedenle güderilerin eskidiği ve gereğinden fazla yumuşadığı görüldüğünde yenileriyle değiştirilmesi gerekmektedir. Güderileri değiştirdikten sonra güderilerin deliği daha iyi kapaması ve hava kaçırmaması için biraz yumuşaması gerekir. Bunun için güderiler takılıyken altına doğru sıvı enstruman için özel olarak üretilen yağ sürülür.
KLARNETİN DELİKLERİNİN TEMİZLENMESİ
Klarnetin deliklerinin içi uzun zaman çalımdan kaynaklanan kir parçacıklarının birikmesi sonucu tıkanır. Bu yapışmış kir ve parçaların temizlenmesi ve deliğin orijinal haline dönüştürülmesi gereklidir. Çünkü bu tıkanan parçalar klarnetin hangi deliğinde varsa odelikteki notayı pes yani kalınlaştıracaktır. Klarnetin tıkanan deliği doğru sesi yani notayı vermez ve klarnetin akordunun bozulmasına yol açar. Deliklere özel aletler kullanarak müdahele edilir. Akort cihazına bakılarak akortlanır ve eski haline dönüştürülür.
KLARNETİN TUŞELERİNİN HASSAS AYARININ YAPILMASI
Özellikle bu işlem klarnet için en önemli işlemlerden birisidir. Fabrikasyon klarnetlerde sık karşılaştığım bir durumdur. Özellikle çin malı klarnetlerde. Bu klarnetler fabrikasyon üretildikleri için üzerindeki demir yani ( tuşe aksamları ) doğru şekilde çalışmaz. Yani klarnetin hava kaçırmasına neden olacak teknik yanlışlıklar vardır. Klarnet çok teknik bir enstrumandır ve tuşelerin ayarının çok iyi olması ve tüm tuşelerin görevini doğru açılarda gerçekleştirmesi gerekir. Bu ayarı sadece ustası yapmalıdır. Çünkü fazla açılan veya az açılan demir tuşelerin bükülmesi suretiyle doğru seviyeye getirilmesi gerekir. Bu yüzden bu işlemde demir tuşelerin kırılma riski bulunur. Kırılan parçaların yenisini bulmak güçtür, ancak gümüş tamir atölyesinde bu demir tuşeleri kaynak yaptırma imkanınız mevcuttur. Fakat her klarnetin demir hammaddesi farklı yapıda olup, bazıları ateşte erimektedir ve kaynak tutmamaktadır. Bu yüzden tuşelerin kırılmamasına dikkat edilmelidir.
KLARNETİN DEMİR TUŞE AKSAMLARININ MONTE EDİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN VİDALARIN YAĞLANMASI
Klarnetlerinizi bakım için bazı sürelerde bana getirdiğinizde tuşelerini açmak zorunda kalıcaz. Vidaların kolay yerlerinden çıkmaları için oksitlenmemesi gerekir. Oksitlenen vidaların yerlerinden çıkmaları güçleşir. Bu yüzden üflemeli enstrumanlar için özel olarak üretilen yağımızla bu vidaları yağlarım.
KLARNETİN TEMİZLEME APARATIYLA TEMİZLENMESİ
İlk önce yapacağımız şey, bek bölümünü klarnetten ayırmak olacaktır. Çünkü bek bölümü hassas bir parçadır. Klarnete müdahelelerde kırılıp düşmemesi ve ucunun kırılmaması için çıkarılıp güvenilir düz bir zemine konulmalıdır. Temizleme aparatımızla klarnetin özellikle alt ve üst bölümünün iç gövdesini temizlemeliyiz. İşlemi yaparken baril üst bölüme bağlı, kalak ise alt bölüme bağlı olacak. Klarnetin üst ve alt bölümü birbirine bağlı olmayacaktır. Temizleme fırçası bazı klarnetlerin içinde olmayabilir bu durumda temizleyecek ve klarinetin içerisinden geçebilecek bir bez parçasını hafif kalın bir ipe bağlayınız. Klarnetinizin alt ve üst bölümünün içinden önce ipin ucunu sarkıtınız ve alttan çıkan ipi yavaş ve kontrollü bir şekilde çekerek bezin klarnetinizin iç gövde kısmını temizlemesini sağlayınız.
KLARNETİNİZİN AKORD PROBLEMİNİN GİDERİLMESİ
Akort problemi özellikle çin malı fabrikasyon olarak seri üretilen klarnetlerde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu klarnetlerin tuşeleri makinalarla ayarlandığından demirlerinde fazla ve az açılan tuşeler bulunur. Tuşelerin klarnete doğru hükmetmesi için özel olarak elle ayarlanması gereklidir. Genelde (Boehm) sistem sibemol klarnetlerde azda olsa sol klarnetlerin çin malı olanlarında bu sorun yaşanmaktadır. Klarnetlerde bazı sesler pest yada tiz olarak duyulur. Bunun için klarnetin seslerini iyibilmek gerekir. Zeytin ağacı ve benzeri ağaç klarnetlerde kışın enstruman bir veya bir buçuk sese yakın pest kalmakta yazın ise akordu kulağa dik gelmektedir. Bu durumda klarnetin içine beş veya on dakika kadar sıcak nefes üfleyerek ısıtılmalı akordu normale getirildikten sonra icra edilmelidir. Yazın ise tizleşen ağaç klarnetlerin akordunun tamir edilmesi ve pesleştirilmesi gerekir. Akort sorununun olup olmadığını anlamak içinde çok hassas bir kulağa sahip olunması gerekir. Bir notanın başka bir oktavındaki aynı sesini üfleyerek karşılaştırdığımızda seslerin birbirini tutmadığı görülecektir. Bu kontrol akort cihazıylada yapılmaktadır. Bana klarnetinizi getirdiğinizde bunu tespit edip sorun neredeyse oraya müdahele yapıyorum. Akort problemi klarnetin sesinin yani notalarının çıktığı delik bölümlerinde varsa deliğin büyütülüp küçültülmesi şeklinde tamir edilmesi gereklidir. Delik büyüdükçe o perdenin seside tizleşir, küçüldükçede pestleşir. Klarnetin boyundada sorun olabilir. Eğer enstruman pes kalıyorsa, beş parçanın boylarından herhangibirinin uzunluğundan da kaynaklanıyor olabilir. Bunun da tamiri yapılır.
PEST KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN TİZLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Klarnetin barel kısmının içtarafındaki yuvarlak seviye ve barelin alt ve üst kısımlarından kesilerek sağlanabilir. Yani barelin içerden veya dışarıdan boyu kısaltılarak yapılır. Bu işlemin yapılabilmesi için torna makinası gereklidir.
TİZ KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN PESTLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Eğer enstrumanımız yaklaşık yarım veya bir tam ses tiz tınlıyorsa klarnetimizin bek kısmının hemen altındaki barel bölümünden bu sorunu ayarlamamız mümkündür. Enstrumanın boyu uzadıkça seside pestleşir. Bu düşünceden yola çıkarak barel bölümünü klarnetimize göre tüm ölçümlerini ayarladıktan sonra orjinalden biraz daha uzun şekilde yaparız. Bu sayede klarnet yarım veya bir tam ses pestleşecektir. Fakat tiz oktavlarda sesler kulağa dik geliyorsa, klarnetimizin alt ve üst bölümlerinin birbirine bağlandıkları bel kısmından hafifçe çevirerek aralık bırakabilrsiniz. Tabi arada boşluk kalacağından enstrumanın hava kaçırması kolaylaşabilir. Bunun engellenmesi içinde benim klarnetlerde kullandığım özel bir bantın klarnetin birbirine geçen bölümlerine sarılması gereklidir. Klarnetin bek bölümünde ayrıca üst ve alt bölümlerinin birbirlerine eklenen birleşme yerlerinde bulunan mantarlar zamanla klarinetin kısımları çıkarılıp takıldıkça eskiyerek yıpranır. Bunu klarneti birleştirirken parçaların fazla laçka olup olmadığına bakarak kontrol ediniz. Eğer aralık varsa klarnetiniz buralardan hava kaçırabilir ve enstruman çalarken hava kaçırdığından verdiğiniz nefesin çoğu buralardan çıkarak kaybolur. Klarnet üflerken çok fazla nefes harcamanıza neden olur. Gür ve güçlü bir klarnet tonunun ucu iyi ayarlanmış bir bek ve klarnetin hiçbir parçasından ve bölümünden hava kaçırmadığında mümkün olduğunu söylemeliyim.
KLARNETİN AĞIZLIK KISMINI (BEK) ÖĞRENCİNİN SEVİYESİNE VE ÇALIM TARZINA GÖRE AYARLAMA
Sıfır olarak müzik marketten aldığınız klarnetinizin beki yerli bektir. Bu bekler klarnete yeni başlayan öğrencilerimiz için idealdir.Fakat genelde açık beklerdir. Öğrenciler kapalı bekle klarnet üflemeye başlamalı ve dudağı bek üfleme tekniğine tam olarak alışana kadar sesleri dudağını fazla sıkmasına gerek kalmadan bulmalıdır. Fakat yerli beklerin ucunun idealden fazla açık olanlarıda vardır. Bu tarz bekleri genelde düğün klarnetçileri kullanırlar. Bekin ucu fazla açıksa yeni öğrenci klarneti üflemede ve ses çıkarmada oldukça zorlanacaktır. Açık bekde dudağını fazla sıkması gerekeceğinden bek öğrencinin ağzını yoracaktır. Açık bekde ses çıkarmak için tiz sesleri dudağını sıkarak alması gerekir. Öğrenci henüz bu seviyede olmadığından kapalı bekle üfleyebilmesi için açık olan bekinin ucunun ayarını kapalı ve çalabileceği hale getiriyorum. Yerli beklerin bir önemli handikapıda seslerinde çatlamalar oluşudur. Bekin ucunun ve yatağının ayarlarının sıfır hatada olması gerekir. Çünkü bek klarnetin beynidir ve klarnetin çalımında en önemli kısımdır. Yerli üretim beklerde ses biraz daha kalın çıkar ve tam klarnet tonunu vermez . Yabancı marka bekler ise çok kapalı olurlar. Öğrencinin klarnetteki hakimiyeti artmaya başladıkça daha açık ağızlı bir bek kullanması gereklidir. Bekten iyi sonuç alınması için bekin ayarlanması şarttır. Tam klarnet tonunu ozaman alacaksınız. Klarinetin kalitesi nekadar iyi olursa olsun, bekimizin ayarı ve tonu iyi olmadığı takdirde o enstrumandan randıman almamız mümkün değildir. Bek ayarında önemli olan klarnete oturucak ve klarnetin tonuyla uyum sağlayacak bir bek ayarıdır. Bekin uç kısmından ve iç yatağından açılması suretiyle profosyonel ayarı yapılır. Bu işlem bilgi, el becerisi ve teknik gerektiren bir işlemdir. Klarnetin bekinin ayarlanması kısa bir zaman diliminde olmamaktadır. Bek her yapılan müdaheleden sonra hatalar tamamen sıfıra inene kadar üflenerek denenir. Bu ayar sayesinde geleneksel sol ve batı müziği si bemol klarnetlere uyumlu bekler oluşmaktadır. Yapmış olduğum bek ayarı sayesinde; klarnette çok daha parlak bir tını, güçlü ve yumuşak birton elde etmekteyim. Benim ayarladığım bir bekte öğrencim pes bölgelerde yani birinci ve ikinci oktavdaki notaları çok kolay bir şekilde çıkarmaktadır. Tiz bölgelerdeki sesleri ise dudağını sıkma yöntemiyle çatlama olmadan eskisinden daha iyi seslendirecektir. Yabancı marka bekler fiyat olarak pahalı olduklarından öğrencilere tavsiyem; beklerini gerçekten bu işi iyi bilen bir ustaya teslim etmeleri olacaktır. Genellikle tüm yerli ve yabancı beklerin ses saundları farklıdır. Sesleri ve kaliteleri iyi olan markalar olarak Vandoren 5JB, Vandoren B45, ve La Voz isimlerini sayabilirim. Klarnet erkek bir enstrumandır ve sesi çok gürdür. İcra esnasında bek veya kamıştan kaynaklanan sorunlar nedeniyle çıkacak hatalı sesler icracıyı zor durumda bırakabilir. İşte bu sorunları tamamen sıfıra indirecek bir bek ayarı yapıyorum.
KLARİNETİN SU BUHARI DOLMASI SEBEBİYLE OLUŞAN TIKANIKLARININ GİDERİLMESİ
Klarinetlerin özellikle barel ve barelin üst kısımlarına dolan tükürük ve subuharı klarinetin uzun süre üflenmesinde ortaya çıkan önemli bir sorundur. Özellikle Amati klarinetlerde bu sorun karşımıza çıkmaktadır. Klarinet yarım saat ve sonrasında üflendiğinde biriken subuharı, bek ve barel bölümünde tıkalı kalır ve bazı sesleri net verememenize yol açar. Klarinet üflenmede zorlanma yapar. Bu sorunu olan klarinet severlerin sorunlarını çözüyorum.
KLARNETİMİZ İÇİN DOĞRU KAMIŞ KULLANIMI
Klarnetimizde kullandığımız kamışın çok fazla yumuşak olmamasınada dikkat etmeliyiz. Kamış uzun süre kullanıldığında yumuşar ve bozulur. Bu seviyeye gelen bir kamışın ucu ateşe tutulup ısıtılırsa biraz sertleşir ve belli bir süre daha çalınabilir. Fakat eski randımanı vermez ve enkısa zamanda yenisi ile değiştirilmelidir. Kamışı klarnetimizi ilk çalma esnasında biraz suyla ıslatmak suretiyle nemlendirmeli ve sonra üzerindeki ıslaklığı alarak kamışın kısa sürede çürümesine engel olmalıyız. Daha sonra beke yerleştirip üflemeliyiz. Bu sayede klarnetteki fazla duyulan nefes sesini minimuma düşürmüş oluruz. Kamışlar ince bir ağaç parçalarından yapıldıklarından çok kolay kırılabilirler. Dikkat etmemiz gereken bir hususta; klarnete yeni başlayan bir öğrenci beki ağzına alırken kamışın ucunu kırmaması için dikkatli davranması gerekir. Eğer yanlışlıkla dişimizin değmesiyle klarinetin kapağını bekin üzerine kapatırken veya yanlışlıkla elimizin çarpmasından ucu kırılırsa veya çatlarsa o kamışı yeni bir kamışla değiştirmeliyiz. Öğrencilerin ve klarnet üstadlarının klarnetinde kullanacağı kamış olarak barre 1 numarayı ve mavi kuşak kamışlarını öneriyorum.
KLARNETİN KORUNMASI
Klarneti üfledikten sonra içerisinde kalan ıslaklığın temizlenmesinde fayda vardır. Bunu temizleme aparatımızla yapabiliriz. Klarnetin demir tuşeleri bir iki sene içinde oksitlenmeye ve kararmaya başlar. Eğer klarnetinizin tuşelerinin gümüş rengi olmasını veya nikelajının yenilenmesini istiyorsanız üzerine gümüş veya nikel kaplanması için bana getiriniz. Eğer klarnet sehpası kullanmıyorsanız klarineti dik olarak bir yere koymayınız. Düştüğü zaman bel bölgesinden kırılabilir. Eğer bu şekilde kırılırsa enstrumanımızı tamir etmemiz çok güç olur.
Yazan : Klarnet Sanatçısı ve Klarnet Tamir ve Bakım Ustası Cenk Dinçer
İstanbul / Kadıköy / Acıbadem / Yıldızbakkal' da Klarnet Tamir, Bakım ve Onarımı Yapılmaktadır
Klarnetin Tamir ve Bakımı Arızanın Boyutuna ve Klarnetin Durumuna Göre Fiatlandırılmaktadır.
Klarnet Bakımında : Güderiler, Tuşe Ayarı, Mantarların Onarılıp Düzeltilmesi, Ağaçtaki veya Her Maddedeki Klarnetlerin Gövde Hasarlarının Onarılması ve Düzeltilmesi, Çatlakların Kapatılması, Yayların Bakımı Ve Orta Sertlikteki Rahat Çalım Seviyesine Getirilmesi, Tuşelerin Reglaj Bakımı Ve Ergonomik Olarak Parmak Baskılarına Göre Ayarlanması, Klarnetin İç ve Dış Temizliği İtina İle Yapılmaktadır. Akortları dengesiz ve bozuk olan Çin malı klarinetlerin : Helena Mia, Czerny, Zeff, Andantino, Volney, Fox USA, KingQ, Serafina, Cenova, Bonson, Palmer, Queen, Adriana, Harman Carbon, Romance, MAK 150 N, MAK 585 AS, KM 100 N Metal Sol Klarinet, GYPSY Metal Sol Klarinet, Marsyas, Sving, Revol, Silver, Boston vb. Sol Klarinetlerin akort ( Entonasyon ) sorunları düzeltilir.
klarnet (klarinet,gırnata) sert ve dayanıklı ağaçlardan genellikle de abanoz ağacından yapılır. bir çeşit sert kauçuk olan ebonitten, ayrıca metalden yapılanları da vardır. beş parçanın birleşmesinden oluşur.
ağızlık (bek)
fıçı (barel)
üst gövde
alt gövde
kalak
klarnetin gövdesi silindir biçimindedir. kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. klarnet tek kamışlı bir enstrüman. dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek ses elde edilmesini sağlar. çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.
flüt ve obuada olduğu gibi, klarnetin gövdesinde de ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma vardır. 1840 sıralarında boehm sistemi flüte uygulandıktan sonra, paris konservatuarı öğretim üyesi ve klarnetçi klosé, bu sistemin klarnete de uygun olduğunu görmüş ve boehm sistemi klarnete uygulanmıştır. daha sonra farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından bu sistem geliştirilmiştir.
Etiketler: Klarnet Nedir | Klarnet Nedir ? Klarnet Ne Demek, Klarnet Tanımı, Klarnet Örnekleri, Klarnet Türleri, Klarnet Nelerdir, Klarnet Hakkında Bilgi, Klarnet Tarihi, Klarnet Nerede, Klarnet Ödevi.
Klarnet | Ekleyen: Zeus | Tarih: 02-Sep-2007 13:11. | Bu yazı 45132 kez okundu..
Klarnet ile ilgili diğer yazılar..
İlgili Yazilar
Yorumlardan Yazarları Sorumludur. Yorumunuz Site Yönetimi Uygun Görürse Yayınlanır..!!..
Gönderen Başlık
zeus
Tarih: 16:05:14 06.04.2010 Güncelleme: 16:05:14 06.04.2010
Webmaster
Tarih: 02.24.2005
Nereden: antalya
Gönderiler: 1312
Klarnet Nedir ? Özellikleri ve Tarihçesi
Klarnetin Tarihçesi
1700’lü yıllarda icat edilen klarnet, tam 50 yıl sonra orkestraya dahil edilmiştir. Hayatı boyunca 41 senfoni yazan Mozart, klarnet için senfoni yazan ilk besteci olmuştur. Türkiye’de ilk klarnet, Donizetti Paşa’nın kurduğu saray bandosunda görülmüştür.
Klarnet türleri
Çok kalabalık olan klarnet ailesinde şu çalgılar vardır:
La bemol küçük klarnet (yazılan notanın küçük altılı ince sesini duyurur)
Mi bemol küçük klarnet (yazılan notanın küçük üçlü ince sesini duyurur)
Re küçük klarnet (yazılan notanın büyük ikili ince sesi duyurur)
Do klarnet (yazılan notanın aynısını duyurur)
Si bemol klarnet (yazılan notanın büyük ikili kalın sesini duyurur)
La klarnet (yazılan notanın küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Basset horn (Fa) (Yazılan notanın tam başli kalın sesini duyurur)
Mibemol alto klarnet (yazılı notanın büyük altılı kalın sesini dyurur)
Si bemol bas klarnet (yazılan notanın büyük dokuzlu kalın sesini duyurur)
La bas klarnet (yazılı notanın 1 oktav ve küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Si bemol kontrabas klarnet (yazılı sesin 2 oktav ve ikili kalın sesini duyurur)
Bu çalgıların tümünün çalınışı aynıdır. Bir tanesinin iyi çalmayı öğrenen, çok kısa bir alışma devresinden sonra, herhangi bir diğerini çalabilir. Yalnızca dört tanesi sürekli orkestrada kullanılır.
1.Mi bemol küçük klarnet
2.Si bemol klarnet
3.La klarnet
4.Si bemol bas klarnet
Bu dört çalgının da dördü birden her yapıtta kullanılmaz. Genellikle besteciler iki sibemol klarnet kullanırlar. Üçlü orkestra kuruluşu ise, bunlara bir de bas klarnet eklenir. Daha büyük orkestralarda mi bemol klarnet ve bir si bemol klarnet daha eklenebilir.
La klarnet Si bemol klarnete çok yakın bir çalgıdır. La klarnetin boyu Si bemol klarnete göre biraz daha uzun, ses rengi biraz daha koyudur. Çalınışı ve ses genişliği aynıdır. Yalnız, Si bemol klarnet yazılı olan notanın büyük ikili kalınını, La klarnet ise küçük üçlü kalınını seslendirir. Besteciler bu iki klarnet türünden birini kullanırlar. Bunun en önemli nedenleri şunlardır:
1.Daha koyu bir ses rengi isteniyorsa.
2.Yapıtta çok diyez varsa.
3.Klarnet partisinin en kalınından Do diyez sesinin kullanılması gerekiyorsa.
Ses Genişliği
Alto klarnet çeşidiKlarnetin notaları sol anahtarı üzerine yazılır. Ses genişliği neredeyse 4 oktav kadardır. Bu genişlik içinde tüm diatonik ve kromatik sesler elde edilebilir. Dördüncü ek çizgideli sol notasından daha ince notaların çalınması biraz güç olduğu için bu sesler pek kullanılmaz. Eğer kullanılması isteniyorsa da küçük klarnet kullanılır. En kalın mi notasından bir sonraki oktav içerisindeki si bemol notasına kromatik olarak olarak, aşağıdan yukarıya doğru ses deliklerinin sırasıyla açılması yoluyla elde edilir. Bu Si bemolün incesindeki seslerin elde edilişi, flüt ve obuadakinden biraz farklıdır. Flüt ve obuada en kalındaki esas seslerden sonra gelen sesler, bu esas seslerin ikinci doğuşkanları (bir oktav incesi) olarak, daha incelerde ise, esas seslerin genellikle dördüncü doğuşkanları (iki oktav incesi) olarak elde edilirler. Klarnette ise (gövdesi silindir biçiminde olduğundan) elde edilen doğuşkanlar tek sayılıdır (3, 5, 7, 9). Üçüncü çizgi Si sesi klarnetin yazılı en kalın sesi olan mi sesinin dudak ve nefes ayarı, ayrıca bir yardımcı perde yardımı sonucunda çıkarbılan üçüncü doğuşkanıdır yani 1 oktav ve tam 5'li. bu Si sesinden üçüncü ek çizgi Fa'ya kadar olan sesler kromatik olarak bu yolla elde edilir. Fa'nın daha incesindeki sesler çeşitli yollardan, her klarnetçiye ve klarnet yapısına göre değişebilen yollarla elde edilir.
Klarnetin tınlama bölgeleri
Klarnetin dört farklı tınlama bölgesi vardır:
1.Kalın ses bölgesi : En kalın ses olan Mi'den bir oktav incesi Fa diyez notasına kadar olan bölgedir. Zengin, madeni, gizemli, karanlık ve dramatik sözcükleri ile tanımlanabilir. Bu ses bölgesine "Şalümo" (Chalumeau) bölgesi de denir. "Şalümo" klarnetin atası olan eski bir çalgının adıdır.
2.Kötü sesler : Sol notasından üç yarım perde sonraki si bemol notasına kadar olan bölgedir, klarnetin en kötü sesleridir, zayıf, soluk hem de elde edilmesi biraz daha güçtür.
3.Orta ses bölgesi : Si notasından ikinci ek çizgi Do notasına kadar olan ve klarnetin en güzel sesleridir. Bu bölgeye "klarino" (Clarino) ses bölgesi denir. En güzle ve en etkili klarnet soloları bu ses bölgesinde yazılmıştır. Bu sesler duru, parlak, ılık ve etkileyicidir.
4.İnce ses bölgesi : İkinci ek çizgi Do'dan sonraki daha ince seslerdir. Gür çalındığında sert ve rahatsız edici fakat kısık sesle çalındığında ılık ve yumuşak, flüt ses rengine yakın bir tını özelliği gösterir.
Teknik özellikleri
Klarnet, çeviklik bakımından flüte çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, arpejler, grupetto ve benzeri figürler, tril ve tremololar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarnete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. Klarnetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrölü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalabilir.
Orkestradaki önemi
Klarnete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili kreşendo ve dekreşendo yeteneği, klarnetin "Espressivo" solo pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerle iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.
Tahta üflemeli bir çalgıdır Alt kısmı geniş üst tarafa doğru daralan tahta bir borudur
Üç kısımda incelenebilir
1-Bu kısma huni denir.Obuada olduğu gibi çalgının en geniş kısmı burasıdır Orta kısma girebilecek bir şekilde sona erer.Böylece ikinci ve üçüncü kısımlar birbirine bağlanmış olur.Bu kısmın kalın seslerine salümo denir
2-Klarinet’in mekanizması bakımından en ayrıntılı kısımdır.Çalgının en parlak sesleri bu kısımdan elde edilir ve bu seslere kleron denir Üçüncü kısma girebilecek şekilde son bulur
3-Bu kısım obuada olduğu gibi en dar kısım değildir.Üçüncü kısımdan sonra ayrıca iki ek kısım daha vardır ve çalgı bu eklerle son bulur
Ek kısımlardan birincisine varil ikincisine bek denir Varil klarinet'in ötki çalgılarla akort edilmesine yardımcı olur Bek kamışın bir bilezik aracılığıyla kendi üzerinden bağlanması sonra klarinetin sonuncu parcası durumundadır.En tiz sesler üçüncü bölümde yer almışlardır
Klarinet'in kamışı tek kanatlıdır Obua kamışı kadar hassas ve ince bir parçadır Sürtünme sonucunda bozulmuş çatlamış veya kırılmış olan uç taraf sağlam halindeki kalitede ses veremez
Mekanizma 19 perdeden oluşur.Her perdenin bir veya iki alttan ve üstten itici yayı vardır Yaylar çelikten yapılmıştır ve levha halinde veya yuvarlaktır.Perdeler ise birbirine millere bağlanmıştır,madenden yapılmıştır Mekanizmanın öteki kısımları Gümüş veya nikeldir.Ağaç kısmı ise Abanoz veya sedirdendir
Klarinet LA diyapozisyonuna göre si bemol yapılır.Partisi bir ton traspoze edilerek okunur.Notası ikinci çizgi sol anahtarıyla yazılır Ses genişliği yaklaşık dört oktavdır.
Orkestrada aynı aileden olmak üzere,si bemol bas klarinet ve kontrabas klarinet kullanılır.Bandolarda ise,ayrıca la bemol ve mi bemol klarinetler vardır.Orkestrada partisi bulunduğu zaman,mi bemol klarinette kullanılır.
Klarinet sürat bakımından üflemeli tahta çalgılar arasında en işlek olanıdır.Müzik tarihi boyunca besteciler tarafından sıkça değerlendirilmiştir Çalgının kompozisyona sağladığı en büyük yarar varasyonlarıdır Özellikle bandolarda orkestradaki Keman işlevini yapar.Varasyonlar ve pasajlar özellikle bağlarda en güzel örneğini verirlerStaccato,en üstün düzeyine klarinette ulaşmıştır Çift Dil denilen ve uygulaması güç olan bu teknik
Olanak, klarinet’in özelliklerindendir.Dil,bağ ve sürat karışık olarak kullanıldığı zaman,derinlemesine bir renk ve ifade olanca gücüyle elde edilmiş olur
Klarinet en iyi ve tatlı piano’yapan bir orkestra çalgısıdır.Yaylı çaldılarla karışacak kadar bir hafif sese karşılık,kulak yırtıcı bir çığlığa varabilecek ölçüde sert bir ses kalitesine sahiptir.Crescendo ve diminuendo bakımlarından ise piyano kadargüvenilirdir.
Klarinetin 1690 yılı dolayında Nünberg li Christoper Daner tarafından yapıldığı söylenmektedir.
Orkestrada ilk kez 1770’te Mozart’ın Paris Senfonosi’ne girmiştir.Daha sonra bütün besteciler klarinet’in yüksek ses kalitesinden ve derinlemesine inen gizemli ses renginden yararlanmışlardır
Klarnetin Özellikleri, Klarnetin Tanımı
Klarnet, tek kamışlı tahta nefesli çalgıdır. Orkestralarda, askeri bandolarda ve bakır nefesli çalgı topluluklarında önemli bir yeri vardır. Bunun yanı sıra solo çalgısı olarak da seçkin bir repertuvara sahiptir. Genellikle, Afrika’da yetişen koyu mor renkli sert bir ağaç olan Dalbergia melanoxylon’Am yapılır. İç çapı yaklaşık 1,5 cm olan silindirik bir boru biçimindedir; alt uca hafifçe genişleyen bir kalakla son bulu;. Metal klarnetler de vardır, ama bunlar kaliteli ses vermez. Klarnetin üflenen bölümüne bek adı verilir. Bek genellikle ebonitten yapılır; bekin ucunda bir kertik vardır; kamış bu kertiğe vidalı bir bilezikle oturtulur. (Kamış eskiden iple sarılarak beke bağlanırdı; Almanya’da bugün de çoğunlukla bu tür kamış kullanılır.) Çalınırken bek (kamış altta olmak üzere) ya dudakların ya da alt dudakla üst dişlerin arasına alınır.
En çok kullanılan klarnet Si bemol tonun- dadır. Boyu yaklaşık 66 cm’dir. Çaldığı notalar, bir büyük 2li aşağıdan duyulur. (Örn. Re notası çalındığında, duyulan Do sesidir.) Bekin takıldığı gövde akustik bakımdan bir ucu kapalı boru gibi çalışır. Bu düzenin sağladıkları şunlardır: 1) Orta Oo’ nun altındaki Re’den (Si bemol klarnet olduğundan Mi olarak yazılır) yukarıya doğru tam 3,5 oktavlık geniş bir ses alam, 2) çalgı üflendiğinde boru içindeki kapalı hava sütununun titreşmesiyle oluşan armoniklerin yapısı nedeniyle ortaya çıkan kendine özgü bir ses rengi (tınısı), 3) bir başparmak perdesi ile sağlanan tam 12li aralığına kolayca atlama yeteneği.
Klarneti 17. yüzyılın sonlarında tanınmış çalgı yapımcısı Johann Christoph Denner icat etti. Daha önceleri tek kamış yalnızca orglarda ve halk müziği çalgılarında kullanılırdı. Denner klarneti, tek kamışlı bir halk çalgısı olan konik obuadan geliştirdi. Ama klarnet daha uzundu ve konik obuanın çıkarabildiği temel seslere yardımcı olmak üzere öncelikle üst ses bölgesinde çalınabiliyordu. Böylece, daha sağlam, daha berrak, trompetinkine benzer bir ses alanı (clarino) sağlanıyordu. Klarnet için yapılmış en eski bestelere Amsterdamlı Estienne Roger’ın yayımladığı müzik kitaplarında rastlanır. Kamışı yukarı getirilerek çalınan (kamış aşağıda çalış ancak 1800den sonra Almanya’da görüldü) o dönemdeki klarnetin iki anahtarı vardı, en pes notası ise orta Do’nun altındaki Fa idi. 1720de çalgıya kısa bir kalak eklendi, 1740-50 arasında da pes Mi ve eskiden çok temiz çıkarılamayan tiz Si seslerini iyileştirmek için borunun boyu uzatıldı. 18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde klarnetin beş ya da altı anahtarı -olmuştu, ayrıca çeşitli tonlarda (La, Do, Mi bemol vb) klarnetler yapılıyordu. Bu değişik tonlardaki klarnetlerde, parmak pozisyonlarını koruyabilmek için müzikler transpoze ediliyordu. Yaklaşık 1780de büyük orkestraların çoğunda klarnet kullanılmaya başladı. Günümüzdeki klarnet 1800-50 arasında gelişti. Çalgıya bazı notaların temiz çıkmasını sağlamak için yeni anahtarlar eklendi. Sesin gürlüğünü artırmak için boru çapları ve bekler büyütüldü. 1840lara gelindiğinde destekler üstüne yerleştirilmiş anahtar düzeni, komuta düzeneği, flüt yapımcısı Theobald Böhm’ün uyguladığı halka biçimli anahtarlar ve Auguste Buffet’nin iğneli yayları gibi teknolojik ilerlemeler klarnette iki çağdaş temel sistemin başlıca özelliklerini belirlemişti. Bunlardan yapımcısının adıyla anılan Albert sistemi, klarnetçi ve çalgı yapımcısı Iwan Müller’in daha önceki 13 anahtarlı klarnetinin modernleştirilmiş biçimiydi. Bu klarnet Almanca konuşulan ülkelerde karmaşık bir yardımcı anahtar düzeni eklenerek kullanıldı; ama daha derin bir ses rengi sağlayan çapı, ağızlığı ve dili olduğu gibi korundu. Hyacinthe E. Klose ile Buffet’nin 1844te Paris’te patentini aldıkları ve bugün de birçok ülkede hâlâ standart olarak kabul edilen Böhm sisteminin uygulandığı klarnetlerde, Böhm’ün 1832de geliştirdiği ve birçok teknik üstünlük sağlayan, flütteki parmak kullanma düzeninin büyük bölümü yer alır. Bu klarnette ötekinden farklı olarak arkada bir başparmak halkası, bir de sağ küçük parmağın kullandığı dört ya da beş anahtar vardır. İtalya’da çok daha geliştirilmiş gerçek bir Böhm klarneti kullanılır; İtalyan klarnetçiler La klarnet partilerini Si bemol çalgıya transpoze ederek çalarlar.
Si bemolden başka değişik tonlarda klarnetler de vardır. Bunlar 18. yüzyıl ile 19. yüzyılın başında çok kullanılan ve çoğu zaman Alman orkestralarında yerini hâlâ koruyan Do klarnet; büyük Avrupa topluluklarında yer verilen La bemol oktav klarnet; eskiden çok yaygın olan Fa tonundaki (sopranino) ve daha sonraki Mi bemol tonundaki klarnetler; 18. yüzyıl sonlarının La bemol. Sol ya da Fa clarinette d’amoıır’un ardından yapılan alto (ya da tenor) klarnetler; daha başarılı bir alto klarnet olan fa sesli basset horn ve ondan sonraki, kalağı yukarıya doğru dönen ve beki tutan kavisli bir metal kangalı bulunan mi bemol alto klarnetlerdir. Si bemol bas klarnetler önce deneme olarak üretildi. 1810dan sonraysa birçok çeşidi yapıldı. Belçikalı çalgı yapımcısı Adolphe Sax’m 1838de yaptığı modele yukarıya doğru dönen bir kalağın eklenmesiyle beki iki kıvrımlı olan bugünkü bas klarnet oluşturuldu. Kontrbas klarnetler ise Mi bemol ya da Si bemol tonundadır.
Türkiye’ye klarnet 19. yüzyılın sonlarında, gazinolarda çalan fasıl heyetleriyle girdi. İlk klarnetçilerin çoğu Rumelili Çingenelerdi. Günümüzde ise klarnet, klasik yapıtlar seslend
Aykut İlter Aykut Öğretmen
Klarnetler, beş parçanın birleşmesinden oluşur, bunlar:
Kafalık (Bek)
Fıçı (Barel)
Üst gövde
Alt gövde
Kalak (Pavillon da denir)
Klarinetin gövdesi silindir biçimindedir. Kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. Dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. Çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek ses elde edilmesini sağlar. Çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.
Flüt ve obuada olduğu gibi, klarnetin gövdesinde de ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma vardır. 1840 sıralarında "Boehm sistemi" flüte uygulandıktan sonra, Paris konservatuarı öğretim üyesi ve klarnetçi Klosé, bu sistemin klarnete de uygun olduğunu görmüş ve Boehm sistemi klarnete uygulanmıştır. Daha sonra farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından bu sistem geliştirilmiştir.
Klarnetin tarihçesi[değiştir]
Klarnet tarihi 19. yüzyılda Chalumeau (Şalümo) adıyla orkestralarda icra edilen bu nefesli saz klarnetin atasıydı. Fransızcadan gelen bu isim nefesli sazların genel adıydı. Aynı yüzyılda Denner adlı çalgı yapım ustası Şalümo’yu geliştirerek bugünkü sisteme doğru ilk adımı atmıştır. 18. yüzyılda keşfedilen enstrümanın orkestraya dâhil edilmesi 1750 yılında olmuştur. 1800’lü yıllarda klarnetin oda orkestralarında yaygınlaşmasında Mozart’ın rolünün büyük olduğu bilinmektedir. 1812’de Paris Konservatuarı’nda öğretim üyesi olan Ivan Müler klarnete farklı mekanikler ekledi. Müller’in 13 tuşlu hale getirdiği enstrüman Denner’in sistemine göre daha karmaşıktı. 1840 yılında ses sistemleri için metal tuş mekanizması flüt ve obua’da olduğu gibi klarnette de kullanılmıştır. Paris Konservatuarı Klarnet bölümü öğretim üyesi Klose Boehm Sistemini klarnete uyguladıktan sonra 1860 yılına kadar enstrüman üzerinde mekanik gelişmeler devam etti. 1900- 1925 yılları arasında klarnet artık radyo ve stüdyo kayıtlarında önemli yer tutmaya başladı. Perde sistemlerinin esas amacı akustiğin daha kaliteli elde edilmesi yönünde idi. Şalümo ile 1600’lerde 1,5 oktav ses genişliğiyle yola çıkan klarnet Mozart’ın konçerto ve Quintetlerinde yumuşak ve koyu sesiyle klasik, caz ve pop orkestralarının vazgeçilmez nefesli sazı olarak bugün konservatuarlarda eğitim metotlarında ve müzik literatüründe yerini almıştır.
Klarnet türleri[değiştir]
Klarnetlerin Çok kalabalık bir ailesi vardır.Buna benzer birçok türden oluşur..
Mi bemol küçük klarnet (yazılan notanın küçük üçlü ince sesini duyurur)
Re küçük klarnet * Do klarnet (yazılan notanın aynısını duyurur)
Si bemol klarnet (yazılan notanın büyük ikili kalın sesini duyurur)
La klarnet (yazılan notanın küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Basset horn (Fa) (Yazılan notanın tam beşli kalın sesini duyurur)
Mibemol alto klarnet (yazılı notanın büyük altılı kalın sesini dyurur)
Si bemol bas klarnet (yazılan notanın büyük dokuzlu kalın sesini duyurur)
La bas klarnet (yazılı notanın 1 oktav ve küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Si bemol kontrabas klarnet (yazılı sesin 2 oktav ve büyük ikili kalın sesini duyurur)
Bu çalgıların tümünün çalınışı aynıdır. Bir tanesinin iyi çalmayı öğrenen, çok kısa bir alışma devresinden sonra, herhangi bir diğerini çalabilir. Yalnızca dört tanesi sürekli orkestrada kullanılır.
Mi bemol küçük klarnet
Si bemol klarnet
La klarnet
Si bemol bas klarnet
Bu dört çalgının da dördü birden her yapıtta kullanılmaz. Genellikle besteciler iki si bemol klarinet kullanırlar. Üçlü orkestra kuruluşu ise, bunlara bir de bas klarinet eklenir. Daha büyük orkestralarda mi bemol klarinet ve bir si bemol klarinet daha eklenebilir.
La klarinet Si bemol klarinete çok yakın bir çalgıdır. La klarinetin boyu Si bemol klarinete göre biraz daha uzun, ses rengi biraz daha koyudur. Çalınışı ve ses genişliği aynıdır. Yalnız, Si bemol klarinet yazılı olan notanın büyük ikili kalınını, La klarinet ise küçük üçlü kalınını seslendirir. Besteciler bu iki klarinet türünden birini kullanırlar. Bunun en önemli nedenleri şunlardır:
Daha koyu bir ses rengi isteniyorsa.
Yapıtta çok diyez varsa.
Klarinet partisinin en kalınından Do diyez sesinin kullanılması gerekiyorsa.
Ses genişliği[değiştir]
Alto klarnet çeşidi
Klarinetin notaları sol anahtarı üzerine yazılır. Ses genişliği neredeyse 4 oktav kadardır. Bu genişlik içinde tüm diatonik ve kromatik sesler elde edilebilir. Dördüncü ek çizgideki sol notasından daha ince notaların çalınması biraz güç olduğu için bu sesler pek kullanılmaz. Eğer kullanılması isteniyorsa da küçük klarinet kullanılır. En kalın mi notasından bir sonraki oktav içerisindeki si bemol notasına kromatik olarak olarak, aşağıdan yukarıya doğru ses deliklerinin sırasıyla açılması yoluyla elde edilir. Bu Si bemolün incesindeki seslerin elde edilişi, flüt ve obuadakinden biraz farklıdır. Flüt ve obuada en kalındaki esas seslerden sonra gelen sesler, bu esas seslerin ikinci doğuşkanları (bir oktav incesi) olarak, daha incelerde ise, esas seslerin genellikle dördüncü doğuşkanları (iki oktav incesi) olarak elde edilirler. Klarinette ise (gövdesi silindir biçiminde olduğundan) elde edilen doğuşkanlar tek sayılıdır (3, 5, 7, 9). Üçüncü çizgi Si sesi klarinetin yazılı en kalın sesi olan mi sesinin dudak ve nefes ayarı, ayrıca bir yardımcı perde yardımı sonucunda çıkarbılan üçüncü doğuşkanıdır yani 1 oktav ve tam 5'li. bu Si sesinden üçüncü ek çizgi Fa'ya kadar olan sesler kromatik olarak bu yolla elde edilir. Fa'nın daha incesindeki sesler çeşitli yollardan, her klarinetçiye ve klarinet yapısına göre değişebilen yollarla elde edilir.
Klarinetin tınlama bölgeleri[değiştir]
Klarinetin dört farklı tınlama bölgesi vardır:
Kalın ses bölgesi : En kalın ses olan Mi'den bir oktav incesi Fa diyez notasına kadar olan bölgedir. Zengin, madeni, gizemli, karanlık ve dramatik sözcükleri ile tanımlanabilir. Bu ses bölgesine "Şalümo" (Chalumeau) bölgesi de denir. "Şalümo" klarnetin atası olan eski bir çalgının adıdır.
Kötü sesler : Sol notasından üç yarım perde sonraki si bemol notasına kadar olan bölgedir, klarinetin en kötü sesleridir, zayıf, soluk hem de elde edilmesi biraz daha güçtür.
Orta ses bölgesi : Si notasından ikinci ek çizgi Do notasına kadar olan ve klarinetin en güzel sesleridir. Bu bölgeye "klarino" (Clarino) ses bölgesi denir. En güzle ve en etkili klarinet soloları bu ses bölgesinde yazılmıştır. Bu sesler duru, parlak, ılık ve etkileyicidir.
İnce ses bölgesi : İkinci ek çizgi Do'dan sonraki daha ince seslerdir. Gür çalındığında sert ve rahatsız edici fakat kısık sesle çalındığında ılık ve yumuşak, flüt ses rengine yakın bir tını özelliği gösterir.
Teknik özellikleri[değiştir]
Klarinet, çeviklik bakımından flüte çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, arpejler, grupetto ve benzeri figürler, tril ve tremololar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarinete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. Klarinetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrölü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalınabilir.
Orkestradaki önemi[değiştir]
Klarinete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili kreşendo ve dekreşendo yeteneği, klarinetin "Espressivo" solo pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerle iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.
Ünlü Klarnetçiler[değiştir]
Dünyada klarneti çok iyi çalan icracılar arasında Woody Allen, Alain Damiens, Sarah Elbaz ve Giora Feidman sayılabilir. Türkiye'de ise klarnet virtüözü denince akla Mustafa Kandıralı (d. 1930) gelmektedir. Son yıllarda ise Hüsnü Şenlendirici, Serkan Çağrı, Bülent Altınbaş ve Tolga Akşit bu konuda öne çıkmış isimlerdir.
Ayrıca bakınız[değiştir]
Klarnetçiler listesi
Klarnet
Klarinet (klarinet ya da gırnata), sert ve dayanıklı ağaçlardan genellikle de abanoz ağacından yapılan üflemeli bir çalgı türüdür. Bir çeşit sert kauçuk olan ebonitten, ayrıca metalden yapılanları da vardır.
Tanımı
Klarinetler, beş parçanın birleşmesinden oluşur, bunlar:
Kafalık (Bek)
Fıçı (Barel)
Üst gövde
Alt gövde
Kalak (Pavillon da denir)
Klarinetin gövdesi silindir biçimindedir. Kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. Dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. Çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek ses elde edilmesini sağlar. Çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.
Flüt ve obuada olduğu gibi, klarnetin gövdesinde de ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma vardır. 1840 sıralarında "Boehm sistemi" flüte uygulandıktan sonra, Paris konservatuarı öğretim üyesi ve klarnetçi Klosé, bu sistemin klarnete de uygun olduğunu görmüş ve Boehm sistemi klarnete uygulanmıştır. Daha sonra farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından bu sistem geliştirilmiştir.
Klarnetin Tarihçesi
Klarnet Tarihi 19.yüzyılda Chalumeau (Şalümo) adıyla orkestralarda icra edilen bu nefesli saz klarnetin atasıydı. Fransızcadan gelen bu isim nefesli sazların genel adıydı. Aynı yüzyılda Denner adlı çalgı yapım ustası Şalümo’yu geliştirerek bugünkü sisteme doğru ilk adımı atmıştır. 18.yüzyılda keşfedilen enstrümanın orkestraya dâhil edilmesi 1750 yılında olmuştur. 1800’lü yıllarda klarnetin oda orkestralarında yaygınlaşmasında Mozart’ın rolünün büyük olduğu bilinmektedir. 1812’de Paris Konservatuarı’nda öğretim üyesi olan Ivan Müler klarnete farklı mekanikler ekledi. Müller’in 13 tuşlu hale getirdiği enstrüman Denner’in sistemine göre daha karmaşıktı. 1840 yılında ses sistemleri için metal tuş mekanizması flüt ve obua’da olduğu gibi klarnette de kullanılmıştır. Paris Konservatuarı Klarnet bölümü öğretim üyesi Klose Boehm Sistemini klarnete uyguladıktan sonra 1860 yılına kadar enstrüman üzerinde mekanik gelişmeler devam etti. 1900- 1925 yılları arasında klarnet artık radyo ve stüdyo kayıtlarında önemli yer tutmaya başladı. Perde sistemlerinin esas amacı akustiğin daha kaliteli elde edilmesi yönünde idi. Şalümo ile 1600’lerde 1,5 oktav ses genişliğiyle yola çıkan klarnet Mozart’ın konçerto ve Quintetlerinde yumuşak ve koyu sesiyle klasik, caz ve pop orkestralarının vazgeçilmez nefesli sazı olarak bugün konservatuarlarda eğitim metotlarında ve müzik literatüründe yerini almıştır.
Teknik özellikleri
Klarinet, çeviklik bakımından flüte çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, arpejler, grupetto ve benzeri figürler, tril ve tremololar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarinete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. Klarinetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrölü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalabilir.
Orkestradaki önemi
Klarinete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili kreşendo ve dekreşendo yeteneği, klarinetin "Espressivo" solo pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerle iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.
KLARNET TAMİR - BAKIM ve FAYDALI BİLGİLER
DOĞRU AKORDA SAHİP KLARNET SATIN ALMA
Klarnet üflemeye karar veren bir öğrenci öncelikle kendisine iyi bir klarinet hocası seçmelidir. Satın alırkende mutlaka hocasının onay verdiği klarineti satın almalıdır. Çünkü klarnetin seslerinin üflenerek kontrol edilmesi ve doğru akorda sahip bir klarnetin alınması gereklidir. Klarnetin akordu üzerindedir ve sonradan akort yapılmaz. Akordu bozuksa tamiri yapılır. Akordu yanlış bir klarnette klarnet öğrenilmesi güçtür. Seslerinin yanlış olması öğrencinin kulağınıda bozacaktır. Kulağa doğru gelmeyen sesler öğrenciye klarneti çalım zevkide vermeyecektir. Klarnetin yanlış sesleri yüzünden çıkaramadığı sesi başka pozisyonda arayacağı için yanlış bir teknik geliştirmesinede sebep olacaktır.
KLARNETİN GÜDERİLERİNİN DEĞİŞMESİ
Klarnetin tüm mekanik aksamının açılması suretiyle gerçekleşmektedir. Tuşeler vidalarından sökülerek eski güderiler çıkarılıp yerine yeni güderiler yerleştirilir. Klarnet çalındıkça üzerindeki güderiler yavaş yavaş yumuşamaya başlar ve zamanla üzerini kapadığı deliğin hava kaçırmasına sebep olur. Bu nedenle güderilerin eskidiği ve gereğinden fazla yumuşadığı görüldüğünde yenileriyle değiştirilmesi gerekmektedir. Güderileri değiştirdikten sonra güderilerin deliği daha iyi kapaması ve hava kaçırmaması için biraz yumuşaması gerekir. Bunun için güderiler takılıyken altına doğru sıvı enstruman için özel olarak üretilen yağ sürülür.
KLARNETİN DELİKLERİNİN TEMİZLENMESİ
Klarnetin deliklerinin içi uzun zaman çalımdan kaynaklanan kir parçacıklarının birikmesi sonucu tıkanır. Bu yapışmış kir ve parçaların temizlenmesi ve deliğin orijinal haline dönüştürülmesi gereklidir. Çünkü bu tıkanan parçalar klarnetin hangi deliğinde varsa odelikteki notayı pes yani kalınlaştıracaktır. Klarnetin tıkanan deliği doğru sesi yani notayı vermez ve klarnetin akordunun bozulmasına yol açar. Deliklere özel aletler kullanarak müdahele edilir. Akort cihazına bakılarak akortlanır ve eski haline dönüştürülür.
KLARNETİN TUŞELERİNİN HASSAS AYARININ YAPILMASI
Özellikle bu işlem klarnet için en önemli işlemlerden birisidir. Fabrikasyon klarnetlerde sık karşılaştığım bir durumdur. Özellikle çin malı klarnetlerde. Bu klarnetler fabrikasyon üretildikleri için üzerindeki demir yani ( tuşe aksamları ) doğru şekilde çalışmaz. Yani klarnetin hava kaçırmasına neden olacak teknik yanlışlıklar vardır. Klarnet çok teknik bir enstrumandır ve tuşelerin ayarının çok iyi olması ve tüm tuşelerin görevini doğru açılarda gerçekleştirmesi gerekir. Bu ayarı sadece ustası yapmalıdır. Çünkü fazla açılan veya az açılan demir tuşelerin bükülmesi suretiyle doğru seviyeye getirilmesi gerekir. Bu yüzden bu işlemde demir tuşelerin kırılma riski bulunur. Kırılan parçaların yenisini bulmak güçtür, ancak gümüş tamir atölyesinde bu demir tuşeleri kaynak yaptırma imkanınız mevcuttur. Fakat her klarnetin demir hammaddesi farklı yapıda olup, bazıları ateşte erimektedir ve kaynak tutmamaktadır. Bu yüzden tuşelerin kırılmamasına dikkat edilmelidir.
KLARNETİN DEMİR TUŞE AKSAMLARININ MONTE EDİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN VİDALARIN YAĞLANMASI
Klarnetlerinizi bakım için bazı sürelerde bana getirdiğinizde tuşelerini açmak zorunda kalıcaz. Vidaların kolay yerlerinden çıkmaları için oksitlenmemesi gerekir. Oksitlenen vidaların yerlerinden çıkmaları güçleşir. Bu yüzden üflemeli enstrumanlar için özel olarak üretilen yağımızla bu vidaları yağlarım.
KLARNETİN TEMİZLEME APARATIYLA TEMİZLENMESİ
İlk önce yapacağımız şey, bek bölümünü klarnetten ayırmak olacaktır. Çünkü bek bölümü hassas bir parçadır. Klarnete müdahelelerde kırılıp düşmemesi ve ucunun kırılmaması için çıkarılıp güvenilir düz bir zemine konulmalıdır. Temizleme aparatımızla klarnetin özellikle alt ve üst bölümünün iç gövdesini temizlemeliyiz. İşlemi yaparken baril üst bölüme bağlı, kalak ise alt bölüme bağlı olacak. Klarnetin üst ve alt bölümü birbirine bağlı olmayacaktır. Temizleme fırçası bazı klarnetlerin içinde olmayabilir bu durumda temizleyecek ve klarinetin içerisinden geçebilecek bir bez parçasını hafif kalın bir ipe bağlayınız. Klarnetinizin alt ve üst bölümünün içinden önce ipin ucunu sarkıtınız ve alttan çıkan ipi yavaş ve kontrollü bir şekilde çekerek bezin klarnetinizin iç gövde kısmını temizlemesini sağlayınız.
KLARNETİNİZİN AKORT PROBLEMİNİN GİDERİLMESİ
Akort problemi özellikle çin malı fabrikasyon olarak seri üretilen klarnetlerde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu klarnetlerin tuşeleri makinalarla ayarlandığından demirlerinde fazla ve az açılan tuşeler bulunur. Tuşelerin klarnete doğru hükmetmesi için özel olarak elle ayarlanması gereklidir. Genelde (Boehm) sistem sibemol klarnetlerde azda olsa sol klarnetlerin çin malı olanlarında bu sorun yaşanmaktadır. Klarnetlerde bazı sesler pest yada tiz olarak duyulur. Bunun için klarnetin seslerini iyibilmek gerekir. Zeytin ağacı ve benzeri ağaç klarnetlerde kışın enstruman bir veya bir buçuk sese yakın pest kalmakta yazın ise akordu kulağa dik gelmektedir. Bu durumda klarnetin içine beş veya on dakika kadar sıcak nefes üfleyerek ısıtılmalı akordu normale getirildikten sonra icra edilmelidir. Yazın ise tizleşen ağaç klarnetlerin akordunun tamir edilmesi ve pesleştirilmesi gerekir. Akort sorununun olup olmadığını anlamak içinde çok hassas bir kulağa sahip olunması gerekir. Bir notanın başka bir oktavındaki aynı sesini üfleyerek karşılaştırdığımızda seslerin birbirini tutmadığı görülecektir. Bu kontrol akort cihazıylada yapılmaktadır. Bana klarnetinizi getirdiğinizde bunu tespit edip sorun neredeyse oraya müdahele yapıyorum. Akort problemi klarnetin sesinin yani notalarının çıktığı delik bölümlerinde varsa deliğin büyütülüp küçültülmesi şeklinde tamir edilmesi gereklidir. Delik büyüdükçe o perdenin seside tizleşir, küçüldükçede pestleşir. Klarnetin boyundada sorun olabilir. Eğer enstruman pes kalıyorsa, beş parçanın boylarından herhangibirinin uzunluğundan da kaynaklanıyor olabilir. Bunun da tamiri yapılır.
PES KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN TİZLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Klarnetin barel kısmının içtarafındaki yuvarlak seviye ve barelin alt ve üst kısımlarından kesilerek sağlanabilir. Yani barelin içerden veya dışarıdan boyu kısaltılarak yapılır. Bu işlemin yapılabilmesi için torna makinası gereklidir.
TİZ KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN PESTLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Eğer enstrumanımız yaklaşık yarım veya bir tam ses tiz tınlıyorsa klarnetimizin bek kısmının hemen altındaki barel bölümünden bu sorunu ayarlamamız mümkündür. Enstrumanın boyu uzadıkça seside pestleşir. Bu düşünceden yola çıkarak barel bölümünü klarnetimize göre tüm ölçümlerini ayarladıktan sonra orjinalden biraz daha uzun şekilde yaparız. Bu sayede klarnet yarım veya bir tam ses pestleşecektir. Fakat tiz oktavlarda sesler kulağa dik geliyorsa, klarnetimizin alt ve üst bölümlerinin birbirine bağlandıkları bel kısmından hafifçe çevirerek aralık bırakabilrsiniz. Tabi arada boşluk kalacağından enstrumanın hava kaçırması kolaylaşabilir. Bunun engellenmesi içinde benim klarnetlerde kullandığım özel bir bantın klarnetin birbirine geçen bölümlerine sarılması gereklidir. Klarnetin bek bölümünde ayrıca üst ve alt bölümlerinin birbirlerine eklenen birleşme yerlerinde bulunan mantarlar zamanla klarinetin kısımları çıkarılıp takıldıkça eskiyerek yıpranır. Bunu klarneti birleştirirken parçaların fazla laçka olup olmadığına bakarak kontrol ediniz. Eğer aralık varsa klarnetiniz buralardan hava kaçırabilir ve enstruman çalarken hava kaçırdığından verdiğiniz nefesin çoğu buralardan çıkarak kaybolur. Klarnet üflerken çok fazla nefes harcamanıza neden olur. Gür ve güçlü bir klarnet tonunun ucu iyi ayarlanmış bir bek ve klarnetin hiçbir parçasından ve bölümünden hava kaçırmadığında mümkün olduğunu söylemeliyim.
KLARNETİN AĞIZLIK KISMINI (BEK) ÖĞRENCİNİN SEVİYESİNE VE ÇALIM TARZINA GÖRE AYARLAMA
Sıfır olarak müzik marketten aldığınız klarnetinizin beki yerli bektir. Bu bekler klarnete yeni başlayan öğrencilerimiz için idealdir.Fakat genelde açık beklerdir. Öğrenciler kapalı bekle klarnet üflemeye başlamalı ve dudağı bek üfleme tekniğine tam olarak alışana kadar sesleri dudağını fazla sıkmasına gerek kalmadan bulmalıdır. Fakat yerli beklerin ucunun idealden fazla açık olanlarıda vardır. Bu tarz bekleri genelde düğün klarnetçileri kullanırlar. Bekin ucu fazla açıksa yeni öğrenci klarneti üflemede ve ses çıkarmada oldukça zorlanacaktır. Açık bekde dudağını fazla sıkması gerekeceğinden bek öğrencinin ağzını yoracaktır. Açık bekde ses çıkarmak için tiz sesleri dudağını sıkarak alması gerekir. Öğrenci henüz bu seviyede olmadığından kapalı bekle üfleyebilmesi için açık olan bekinin ucunun ayarını kapalı ve çalabileceği hale getiriyorum. Yerli beklerin bir önemli handikapıda seslerinde çatlamalar oluşudur. Bekin ucunun ve yatağının ayarlarının sıfır hatada olması gerekir. Çünkü bek klarnetin beynidir ve klarnetin çalımında en önemli kısımdır. Yerli üretim beklerde ses biraz daha kalın çıkar ve tam klarnet tonunu vermez . Yabancı marka bekler ise çok kapalı olurlar. Öğrencinin klarnetteki hakimiyeti artmaya başladıkça daha açık ağızlı bir bek kullanması gereklidir. Bekten iyi sonuç alınması için bekin ayarlanması şarttır. Tam klarnet tonunu ozaman alacaksınız. Klarinetin kalitesi nekadar iyi olursa olsun, bekimizin ayarı ve tonu iyi olmadığı takdirde o enstrumandan randıman almamız mümkün değildir. Bek ayarında önemli olan klarnete oturucak ve klarnetin tonuyla uyum sağlayacak bir bek ayarıdır. Bekin uç kısmından ve iç yatağından açılması suretiyle profosyonel ayarı yapılır. Bu işlem bilgi, el becerisi ve teknik gerektiren bir işlemdir. Klarnetin bekinin ayarlanması kısa bir zaman diliminde olmamaktadır. Bek her yapılan müdaheleden sonra hatalar tamamen sıfıra inene kadar üflenerek denenir. Bu ayar sayesinde geleneksel sol ve batı müziği si bemol klarnetlere uyumlu bekler oluşmaktadır. Yapmış olduğum bek ayarı sayesinde; klarnette çok daha parlak bir tını, güçlü ve yumuşak birton elde etmekteyim. Benim ayarladığım bir bekte öğrencim pes bölgelerde yani birinci ve ikinci oktavdaki notaları çok kolay bir şekilde çıkarmaktadır. Tiz bölgelerdeki sesleri ise dudağını sıkma yöntemiyle çatlama olmadan eskisinden daha iyi seslendirecektir. Yabancı marka bekler fiyat olarak pahalı olduklarından öğrencilere tavsiyem; beklerini gerçekten bu işi iyi bilen bir ustaya teslim etmeleri olacaktır. Genellikle tüm yerli ve yabancı beklerin ses saundları farklıdır. Sesleri ve kaliteleri iyi olan markalar olarak Vandoren 5JB, Vandoren B45, ve La Voz isimlerini sayabilirim. Klarnet erkek bir enstrumandır ve sesi çok gürdür. İcra esnasında bek veya kamıştan kaynaklanan sorunlar nedeniyle çıkacak hatalı sesler icracıyı zor durumda bırakabilir. İşte bu sorunları tamamen sıfıra indirecek bir bek ayarı yapıyorum.
KLARİNETİN SU BUHARI DOLMASI SEBEBİYLE OLUŞAN TIKANIKLARININ GİDERİLMESİ
Klarinetlerin özellikle barel ve barelin üst kısımlarına dolan tükürük ve subuharı klarinetin uzun süre üflenmesinde ortaya çıkan önemli bir sorundur. Özellikle Amati klarinetlerde bu sorun karşımıza çıkmaktadır. Klarinet yarım saat ve sonrasında üflendiğinde biriken subuharı, bek ve barel bölümünde tıkalı kalır ve bazı sesleri net verememenize yol açar. Klarinet üflenmede zorlanma yapar. Bu sorunu olan klarinet severlerin sorunlarını çözüyorum.
KLARNETİMİZ İÇİN DOĞRU KAMIŞ KULLANIMI
Klarnetimizde kullandığımız kamışın çok fazla yumuşak olmamasınada dikkat etmeliyiz. Kamış uzun süre kullanıldığında yumuşar ve bozulur. Bu seviyeye gelen bir kamışın ucu ateşe tutulup ısıtılırsa biraz sertleşir ve belli bir süre daha çalınabilir. Fakat eski randımanı vermez ve enkısa zamanda yenisi ile değiştirilmelidir. Kamışı klarnetimizi ilk çalma esnasında biraz suyla ıslatmak suretiyle nemlendirmeli ve sonra üzerindeki ıslaklığı alarak kamışın kısa sürede çürümesine engel olmalıyız. Daha sonra beke yerleştirip üflemeliyiz. Bu sayede klarnetteki fazla duyulan nefes sesini minimuma düşürmüş oluruz. Kamışlar ince bir ağaç parçalarından yapıldıklarından çok kolay kırılabilirler. Dikkat etmemiz gereken bir hususta; klarnete yeni başlayan bir öğrenci beki ağzına alırken kamışın ucunu kırmaması için dikkatli davranması gerekir. Eğer yanlışlıkla dişimizin değmesiyle klarinetin kapağını bekin üzerine kapatırken veya yanlışlıkla elimizin çarpmasından ucu kırılırsa veya çatlarsa o kamışı yeni bir kamışla değiştirmeliyiz. Öğrencilerin ve klarnet üstadlarının klarnetinde kullanacağı kamış olarak barre 1 numarayı ve mavi kuşak kamışlarını öneriyorum.
KLARNETİN KORUNMASI
Klarneti üfledikten sonra içerisinde kalan ıslaklığın temizlenmesinde fayda vardır. Bunu temizleme aparatımızla yapabiliriz. Klarnetin demir tuşeleri bir iki sene içinde oksitlenmeye ve kararmaya başlar. Eğer klarnetinizin tuşelerinin gümüş rengi olmasını veya nikelajının yenilenmesini istiyorsanız üzerine gümüş veya nikel kaplanması için bana getiriniz. Eğer klarnet sehpası kullanmıyorsanız klarineti dik olarak bir yere koymayınız. Düştüğü zaman bel bölgesinden kırılabilir. Eğer bu şekilde kırılırsa enstrumanımızı tamir etmemiz çok güç olur.
Yazan : Klarnet Sanatçısı ve Klarnet Tamir ve Bakım Ustası Cenk Dinçer
İstanbul / Kadıköy / Acıbadem / Yıldızbakkal' da Klarnet Tamir, Bakım ve Onarımı Yapılmaktadır
Klarnetin Tamir ve Bakımı Arızanın Boyutuna ve Klarnetin Durumuna Göre Fiatlandırılmaktadır.
Klarnet Bakımında : Güderiler, Tuşe Ayarı, Mantarların Onarılıp Düzeltilmesi, Ağaçtaki veya Her Maddedeki Klarnetlerin Gövde Hasarlarının Onarılması ve Düzeltilmesi, Çatlakların Kapatılması, Yayların Bakımı, Klarnetin İç ve Dış Temizliği İtina İle Yapılmaktadır. Akortları dengesiz ve bozuk olan Çin malı klarinetlerin : Helena Mia, MAC 150 N Akort sorunları düzeltilir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cenk Dinçer İle Akademik Düzeyde Geleneksel Sol Klarinet Eğitimi
Klarinette Profesyonellik Arayanlar İçin
Klarinet Sanatçısı Cenk Dinçer
Bursa Belediye Konservatuarı Türk Sanat Müziği Bölümü ve
Ege üniversitesi Devlet Türk Musîkisi Konservatuarı
Temel Bilimler Bölümü Mezunu
Klarinet Dersimizde Göreceğimiz Ana Konu Başlıkları
Geleneksel Sol Klarinetin Temelinin Öğretimi
Klarinetin atası, tarihi, klarinetin ilk bulunuşu (17. Yy dan 21. Yy' la gelişi)
Ve dünyadaki müzik türlerindeki kullanımı ve işlevi hakkında bilgiler
Klarinetin türk musîkisine girişi ve kullanılması hakkında bilgiler
Klarinetin orkestralardaki yeri ve önemi hakkında bilgiler
Klarinetin tınlama bölgelerinin eksiksiz anlatımı
Klarinetin akord sistemi hakkında önemli bilgiler
Klarinetin mekanik aksamının öğrenciye tanıtılması
Klarinetin beş parçadan oluşan bölümlerinin montesi
Klarinetin tüm teknik bilgilerinin uygulamalı anlatımı
Sol klarinetin perde dizgesi hakkında teorik bilgeler
Klarinetin çeşitleri ve ailesi hakkında bilgiler
Ve sol klarinetin diğer klarinetlerden farkları
Dünyada üretilen klarinetlerin yapıldığı malzemeler
Hakkında detaylı bilgiler ( ağaç, metal, ebonit, bakalit, fiber, derlin )
Alt bölüm ve üst bölümün bağlantısının teknik açıdan öneminin uygulamalı gösterimi
Barel bölümünün klarinetin akorduna doğrudan etkisinin anlatımı
Barel bölümüne mikrofon uygulamasının anlatımı
Klarinetin en önemli parçası yani beyni olan bek hakkında geniş bilgi
Profesyonel ve öğrenci beki ayrımı hakkında bilgiler
Bek bölümüne kamışın montesinin gösterimi
Bek bölümüne bileziğin montesinin gösterimi
Bek bölümüne dişliğin montesinin gösterimi
Klarinet kamışının kırılmaması için yapılabilecekler
Dünyada kullanılan klarinet kamışı türleri hakkında bilgiler
Bekin yatağına göre kullanılması gereken kamış hakkında bilgi
Klarinet kamışının bekin yatağına göre yumuşatılması hakkında bilgi
Klarinet kamışlarının derse ve icraya başlamadan nemlenmesini sağlama
Klarinet İle Dünyadaki Farklı Tarzda Müziklerin İcrasınında Yapılabileceği Kavramı
Temel Kural Olan Nefes Tekniği Öğretimi
Diyafram Nefesinin Öğretilmesi
Diyafram tekniğinin klarinette uygulamalı gösterilmesi
Diyafram nefesiyle klarinet icrasının gerekliliği
Klarinet icrası için doğru nefes alma ve kontrollü
Klarinete geri boşaltmanın uygulamalı anlatımı
Klarinet icrasında nefes almamız gereken yerler
Klarinet icrasında nefes alırken vücudumuzun konumu
Klarinet icrasında kaçamak ve denetimli nefesin açıklanması
Klarinete üfleyeceğimizi havanın gürlüğü hakkında bilgiler
Nefes faktörünün klarinet icrasındaki duyguya bire-bir etkisi
Konu 1) Klarinetin Doğru Tekniğiyle İcrasına Başlangıç
Sol Klarinetin Teknik Özelliklerinin Anlatımı
Klarinet icrasında belirleyeceğimiz tarz ve üslûb
Klarinet üfleyecek olan kişinin bedensel yeterliliği
Klarinet ile seslendirilecek müzik türü hakkında bilgiler
Klarinetin enstrumantal müzikteki tartışılmaz yeri ve önemi
Klarinetin icrasında dudağımızın ve yanaklarımızın hareketi
Klarinetin tavır özelliklerinin öğrenciye uygulamalı anlatımı
Klarinet Nasıl İcra Edilmeli
Klarinetin üfleme tekniklerinin öğretilmesi
Dudak tekniği kavramı
Dudak tekniğinin uygulamalı öğretimi
Yanakların icra esnasındaki konumu
Klarnetten ses çıkarabilme çalışmaları
Üst dudağın ve dişlerin beke göre konumu
Alt dudağın, bek ve kamışa göre ayarlanması
Sol klarinetten iyi bir ton elde etme çalışmaları
Kapalı olmayan sol sesini üfleyerek temiz ses elde etme
Bekin ağzımızdaki açılarının milimetrik olarak anlatılması
Balkan ve bizim müziğimizde kullanılan dil tekniğinin öğretimi
Klarinetin müthiş icra üstünlüğü (sesli ve sessizlik ayrıcalığı)
(crescendo | decrescendo kuvvetliden sessize mükemmel geçiş)
Staccato, tremolo, vibrato ve glissando' nun uygulamalı öğretimi
Üflemede dudağımızın türk müziğindeki komaları verebilmesini sağlama
Klarinetin Tutuş Pozisyonunun Öğretilmesi
Klarinetin tutuş pozisyonunun uygulamalı gösterimi
Klarinetin elde duruş hizasının uygulamalı gösterimi
Klarinet icrasında vücudun duruş açısının gösterimi
Ergonomik olarak uygun klarinet edinebilme önerileri
Klarinetin deliklerinin kapatılmasının uygulamalı gösterimi
Parmakların kasılmamasını engellemek için parmak tutuş önerileri
Klarinetin deliklerinden ellerin ne açıda kaldırılacağının gösterimi
Klarineti tutarken kol, el, bilek ve parmakların estetik ve doğru duruşunun gösterimi
Geleneksel Sol Klarinetin Kendi Seslerinin Öğretimi
Klarnetin üzerindeki tüm notaların,
Batı müziğindeki isimleriyle öğretimi
Klarnetin üzerindeki tüm notaların,
Türk müziği perde isimleriyle beraber öğretimi
Klarinet üzerinde diyafram tekniğiyle beraber sol
(rast) sesinden başlanarak kontrollü ve doğru
Tekniği uygulayarak üfleme çalışma ve egzersizleri
Klarinetin tüm notalarının pozisyonlarıyla birlikte öğretimi
Geleneksel Sol Klarinetin Konservatuar Destekli
Akademik Düzeyde Eğitimi
Türk musîkisi ses sistemi hakkında detaylı bilgi
Türk musîkisi nazariyatı ve usuller hakkında detaylı bilgi
Türk musîkisinde taksim (enstrumantal doğaçlama yeteneği) nin öğretilmesi
Türk müziğinde türler ve biçimler ile ilgili açıklamalar (peşrev, longa, sirto)
Konu 2) Basit Makamlara Başlangıç
Makamların : dörtlü ve beşlilerinden başlayarak durağı, güçlüsü
Yedeni, dizisi, donanımı, seyri, asma karar perdeleri, genişlemesi
Ve perdelerin türk musîkisindeki isimlerinin anlatılarak
Klarinet üzerinde gösterimi ve icrası
Çargah - buselik - basit şehnaz buselik - kürdi - râst - uşşak - beyâtî -
Basit ısfahân - hicaz ailesi (hicaz - hümâyûn - uzzâl - zirgûle' li hicaz)
Hüseyni - muhayyer - gülizâr - nevâ - tahir - karcığar - basit sûz' nâk
Makamlarının tüm arıza ve değerleriyle klarinette seslendirilmesi
Makamlarda seyir ve taksim (doğaçlama - emprovizasyon) çalışmaları
Türk sanat musîkisinde sesleri değiştirme işaretlerinin öğretimi
Sol Klarinette Etüd ve Egzersiz Çalışmalarına Başlangıç
Basit makamlarda etüd ve egzersiz çalışmaları
Küçük mertebedeki usûllerle etüd ve egzersiz çalışmaları
Parmak egzersizleri ve dudak egzersizleri çalışmaları
Diyatonik (tam aralıklardan oluşan) egzersizler ve etüd çalışmaları
Kromatik (yarım aralıklardan oluşan) egzersiz ve etüd çalışmaları
Sol klarinetin 1 - 2 - 3 . Oktavlardaki bölgelerinde etüd çalışmaları ile
Uzun, kuvvetli tınlayan, parlak ve sağlıklı klarinet sesi elde etme çalışmaları
Batı müziği majör ve minör tonlarda gam seslendirme ve egzersiz çalışmaları
Konu 3 ) Şed ( göçürülmüş ) Transpoze Edilmiş Makamlar
Başka perdelere göçürülmüş ( transpoze edilmiş) makamlar şunlardır
Çargah, buselik, kürdi, zirgüle' li hicaz, nev' eser ve segah makamıdır
Nev' eser makamının şeddi : reng-i dil makamı
Çargah makamının şedleri : mahur makamı ve acem aşiran makamıdır
Zirgüleli hicaz makamının şedleri : zirgüle' li sûz' nak ve hicazkâr makamı
Evcârâ makamı, sûz-i dil makamı ve sedd-i arabân makamıdır
Kürdi makamının şedleri : kürdili hicazkâr makamı, aşkefzâ ve ferahnüma makamı
Buselik makamının şedleri : nihavend makamı, ruhnüvâz makamı ve sultani yegah makamı
Şed Makamlarla İlgili Klarinetle Etüd Çalışma ve Egzersizleri
Makamların : dörtlü ve beşlilerinden başlayarak durağı, güçlüsü
Yedeni, dizisi, donanımı, seyri, asma karar perdeleri, genişlemesi
Ve perdelerin türk musîkisindeki isimlerinin anlatılarak
Klarinet üzerinde gösterimi ve icrası
Makamlarının tüm arıza ve değerleriyle klarinette seslendirilmesi
Makamlarda seyir ve taksim (doğaçlama - emprovizasyon) çalışmaları
Konu 4 ) Geçki ve Mürekkeb ( bileşik ) Makamlar
Buselik perdesinde karar eden bileşik makamlar
Segah perdesinde karar eden bileşik makamlar
Dügah perdesinde karar eden bileşik makamlar
Dügah perdesinde karar eden yerinde bûselik' li ve yerinde kürdi' li bileşik makamlar
Rast perdesinde karar veren bileşik makamlar
Irâk perdesinde karar veren bileşik makamlar
Acem aşîrân perdesinde karar veren bileşik makamlar
Hüseyn - i aşîrân perdesinde karar veren bileşik malamlar
Yegâh perdesinde karar veren bileşik makamlar
Ve diğer bileşik makamlar olmak üzere toplam 94 bileşik makam vardır
Geçki ve Mürekkeb ( bileşik ) Makamlarla İlgili Etüd ve Egzersiz Çalışmaları
Makamların : dörtlü ve beşlilerinden başlayarak durağı, güçlüsü
Yedeni, dizisi, donanımı, seyri, asma karar perdeleri, genişlemesi
Ve perdelerin türk musîkisindeki isimlerinin anlatılarak
Klarinet üzerinde gösterimi ve icrası
Makamlarının tüm arıza ve değerleriyle klarinette seslendirilmesi
Makamlarda seyir ve taksim (doğaçlama - emprovizasyon) çalışmaları
Konu 5 ) Sözlü ve Enstrumantal Tüm Sevilen Eserlerin İcrası
1) Sözlü Eserlerde Klarinetle İcraya Başlama
Yukarıdaki tüm çalışma ve egzersizler bittikten sonra
Kendi arşivimden sizlere; basit makamlardan başlayarak
Her ders bilinen ve okunan sanat müziği veya halk müziği eserlerimizin notalarıyla
Sizin seçtiğiniz ve repertuarınıza almak istediğiniz şarkıların notalarını geçiyoruz
2 ) Enstrumantal Eserlerde Klarinetle İcraya Başlama
Enstrumantal türk sanat müziği ve halk türküleri icrası
Peşrev, saz semai, longa, sirto, oyun havası ve zeybekler
Türkçe sözlü pop müziklerimizi enstrumantal olarak icra etme
Pop fantazi, fantazi, taverna ve arabesk şarkıların enstrumantal icrası
Yabancı slov müzik, film müzikleri ve reklam müziklerinin enstrumantal icrası
Bursa Belediye Konservatuarı Ve Ege Üniversitesi Devlet Türk Musîkisi Konservatuarı Temel Bilimler Bölümü Mezunu
KLARNET TAMİR - BAKIM VE FAYDALI BİLGİLER
DOĞRU AKORDA SAHİP KLARNET SATIN ALMA
Klarnet üflemeye karar veren bir öğrenci öncelikle kendisine iyi bir klarinet hocası seçmelidir. Satın alırkende mutlaka hocasının onay verdiği klarineti satın almalıdır. Çünkü klarnetin seslerinin üflenerek kontrol edilmesi ve doğru akorda sahip bir klarnetin alınması gereklidir. Klarnetin akordu üzerindedir ve sonradan akort yapılmaz. Akordu bozuksa tamiri yapılır. Akordu yanlış bir klarnette klarnet öğrenilmesi güçtür. Seslerinin yanlış olması öğrencinin kulağınıda bozacaktır. Kulağa doğru gelmeyen sesler öğrenciye klarneti çalım zevkide vermeyecektir. Klarnetin yanlış sesleri yüzünden çıkaramadığı sesi başka pozisyonda arayacağı için yanlış bir teknik geliştirmesinede sebep olacaktır.
KLARNETİN GÜDERİLERİNİN DEĞİŞMESİ
Klarnetin tüm mekanik aksamının açılması suretiyle gerçekleşmektedir. Tuşeler vidalarından sökülerek eski güderiler çıkarılıp yerine yeni güderiler yerleştirilir. Klarnet çalındıkça üzerindeki güderiler yavaş yavaş yumuşamaya başlar ve zamanla üzerini kapadığı deliğin hava kaçırmasına sebep olur. Bu nedenle güderilerin eskidiği ve gereğinden fazla yumuşadığı görüldüğünde yenileriyle değiştirilmesi gerekmektedir. Güderileri değiştirdikten sonra güderilerin deliği daha iyi kapaması ve hava kaçırmaması için biraz yumuşaması gerekir. Bunun için güderiler takılıyken altına doğru sıvı enstruman için özel olarak üretilen yağ sürülür.
KLARNETİN DELİKLERİNİN TEMİZLENMESİ
Klarnetin deliklerinin içi uzun zaman çalımdan kaynaklanan kir parçacıklarının birikmesi sonucu tıkanır. Bu yapışmış kir ve parçaların temizlenmesi ve deliğin orijinal haline dönüştürülmesi gereklidir. Çünkü bu tıkanan parçalar klarnetin hangi deliğinde varsa odelikteki notayı pes yani kalınlaştıracaktır. Klarnetin tıkanan deliği doğru sesi yani notayı vermez ve klarnetin akordunun bozulmasına yol açar. Deliklere özel aletler kullanarak müdahele edilir. Akort cihazına bakılarak akortlanır ve eski haline dönüştürülür.
KLARNETİN TUŞELERİNİN HASSAS AYARININ YAPILMASI
Özellikle bu işlem klarnet için en önemli işlemlerden birisidir. Fabrikasyon klarnetlerde sık karşılaştığım bir durumdur. Özellikle çin malı klarnetlerde. Bu klarnetler fabrikasyon üretildikleri için üzerindeki demir yani ( tuşe aksamları ) doğru şekilde çalışmaz. Yani klarnetin hava kaçırmasına neden olacak teknik yanlışlıklar vardır. Klarnet çok teknik bir enstrumandır ve tuşelerin ayarının çok iyi olması ve tüm tuşelerin görevini doğru açılarda gerçekleştirmesi gerekir. Bu ayarı sadece ustası yapmalıdır. Çünkü fazla açılan veya az açılan demir tuşelerin bükülmesi suretiyle doğru seviyeye getirilmesi gerekir. Bu yüzden bu işlemde demir tuşelerin kırılma riski bulunur. Kırılan parçaların yenisini bulmak güçtür, ancak gümüş tamir atölyesinde bu demir tuşeleri kaynak yaptırma imkanınız mevcuttur. Fakat her klarnetin demir hammaddesi farklı yapıda olup, bazıları ateşte erimektedir ve kaynak tutmamaktadır. Bu yüzden tuşelerin kırılmamasına dikkat edilmelidir.
KLARNETİN DEMİR TUŞE AKSAMLARININ MONTE EDİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN VİDALARIN YAĞLANMASI
Klarnetlerinizi bakım için bazı sürelerde bana getirdiğinizde tuşelerini açmak zorunda kalıcaz. Vidaların kolay yerlerinden çıkmaları için oksitlenmemesi gerekir. Oksitlenen vidaların yerlerinden çıkmaları güçleşir. Bu yüzden üflemeli enstrumanlar için özel olarak üretilen yağımızla bu vidaları yağlarım.
KLARNETİN TEMİZLEME APARATIYLA TEMİZLENMESİ
İlk önce yapacağımız şey, bek bölümünü klarnetten ayırmak olacaktır. Çünkü bek bölümü hassas bir parçadır. Klarnete müdahelelerde kırılıp düşmemesi ve ucunun kırılmaması için çıkarılıp güvenilir düz bir zemine konulmalıdır. Temizleme aparatımızla klarnetin özellikle alt ve üst bölümünün iç gövdesini temizlemeliyiz. İşlemi yaparken baril üst bölüme bağlı, kalak ise alt bölüme bağlı olacak. Klarnetin üst ve alt bölümü birbirine bağlı olmayacaktır. Temizleme fırçası bazı klarnetlerin içinde olmayabilir bu durumda temizleyecek ve klarinetin içerisinden geçebilecek bir bez parçasını hafif kalın bir ipe bağlayınız. Klarnetinizin alt ve üst bölümünün içinden önce ipin ucunu sarkıtınız ve alttan çıkan ipi yavaş ve kontrollü bir şekilde çekerek bezin klarnetinizin iç gövde kısmını temizlemesini sağlayınız.
KLARNETİNİZİN AKORD PROBLEMİNİN GİDERİLMESİ
Akort problemi özellikle çin malı fabrikasyon olarak seri üretilen klarnetlerde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu klarnetlerin tuşeleri makinalarla ayarlandığından demirlerinde fazla ve az açılan tuşeler bulunur. Tuşelerin klarnete doğru hükmetmesi için özel olarak elle ayarlanması gereklidir. Genelde (Boehm) sistem sibemol klarnetlerde azda olsa sol klarnetlerin çin malı olanlarında bu sorun yaşanmaktadır. Klarnetlerde bazı sesler pest yada tiz olarak duyulur. Bunun için klarnetin seslerini iyibilmek gerekir. Zeytin ağacı ve benzeri ağaç klarnetlerde kışın enstruman bir veya bir buçuk sese yakın pest kalmakta yazın ise akordu kulağa dik gelmektedir. Bu durumda klarnetin içine beş veya on dakika kadar sıcak nefes üfleyerek ısıtılmalı akordu normale getirildikten sonra icra edilmelidir. Yazın ise tizleşen ağaç klarnetlerin akordunun tamir edilmesi ve pesleştirilmesi gerekir. Akort sorununun olup olmadığını anlamak içinde çok hassas bir kulağa sahip olunması gerekir. Bir notanın başka bir oktavındaki aynı sesini üfleyerek karşılaştırdığımızda seslerin birbirini tutmadığı görülecektir. Bu kontrol akort cihazıylada yapılmaktadır. Bana klarnetinizi getirdiğinizde bunu tespit edip sorun neredeyse oraya müdahele yapıyorum. Akort problemi klarnetin sesinin yani notalarının çıktığı delik bölümlerinde varsa deliğin büyütülüp küçültülmesi şeklinde tamir edilmesi gereklidir. Delik büyüdükçe o perdenin seside tizleşir, küçüldükçede pestleşir. Klarnetin boyundada sorun olabilir. Eğer enstruman pes kalıyorsa, beş parçanın boylarından herhangibirinin uzunluğundan da kaynaklanıyor olabilir. Bunun da tamiri yapılır.
PEST KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN TİZLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Klarnetin barel kısmının içtarafındaki yuvarlak seviye ve barelin alt ve üst kısımlarından kesilerek sağlanabilir. Yani barelin içerden veya dışarıdan boyu kısaltılarak yapılır. Bu işlemin yapılabilmesi için torna makinası gereklidir.
TİZ KALAN ENSTRUMANIN SESLERİNİN PESTLEŞTİRİLEREK STANDART AKORDU YAKALAMASINI SAĞLAMA
Eğer enstrumanımız yaklaşık yarım veya bir tam ses tiz tınlıyorsa klarnetimizin bek kısmının hemen altındaki barel bölümünden bu sorunu ayarlamamız mümkündür. Enstrumanın boyu uzadıkça seside pestleşir. Bu düşünceden yola çıkarak barel bölümünü klarnetimize göre tüm ölçümlerini ayarladıktan sonra orjinalden biraz daha uzun şekilde yaparız. Bu sayede klarnet yarım veya bir tam ses pestleşecektir. Fakat tiz oktavlarda sesler kulağa dik geliyorsa, klarnetimizin alt ve üst bölümlerinin birbirine bağlandıkları bel kısmından hafifçe çevirerek aralık bırakabilrsiniz. Tabi arada boşluk kalacağından enstrumanın hava kaçırması kolaylaşabilir. Bunun engellenmesi içinde benim klarnetlerde kullandığım özel bir bantın klarnetin birbirine geçen bölümlerine sarılması gereklidir. Klarnetin bek bölümünde ayrıca üst ve alt bölümlerinin birbirlerine eklenen birleşme yerlerinde bulunan mantarlar zamanla klarinetin kısımları çıkarılıp takıldıkça eskiyerek yıpranır. Bunu klarneti birleştirirken parçaların fazla laçka olup olmadığına bakarak kontrol ediniz. Eğer aralık varsa klarnetiniz buralardan hava kaçırabilir ve enstruman çalarken hava kaçırdığından verdiğiniz nefesin çoğu buralardan çıkarak kaybolur. Klarnet üflerken çok fazla nefes harcamanıza neden olur. Gür ve güçlü bir klarnet tonunun ucu iyi ayarlanmış bir bek ve klarnetin hiçbir parçasından ve bölümünden hava kaçırmadığında mümkün olduğunu söylemeliyim.
KLARNETİN AĞIZLIK KISMINI (BEK) ÖĞRENCİNİN SEVİYESİNE VE ÇALIM TARZINA GÖRE AYARLAMA
Sıfır olarak müzik marketten aldığınız klarnetinizin beki yerli bektir. Bu bekler klarnete yeni başlayan öğrencilerimiz için idealdir.Fakat genelde açık beklerdir. Öğrenciler kapalı bekle klarnet üflemeye başlamalı ve dudağı bek üfleme tekniğine tam olarak alışana kadar sesleri dudağını fazla sıkmasına gerek kalmadan bulmalıdır. Fakat yerli beklerin ucunun idealden fazla açık olanlarıda vardır. Bu tarz bekleri genelde düğün klarnetçileri kullanırlar. Bekin ucu fazla açıksa yeni öğrenci klarneti üflemede ve ses çıkarmada oldukça zorlanacaktır. Açık bekde dudağını fazla sıkması gerekeceğinden bek öğrencinin ağzını yoracaktır. Açık bekde ses çıkarmak için tiz sesleri dudağını sıkarak alması gerekir. Öğrenci henüz bu seviyede olmadığından kapalı bekle üfleyebilmesi için açık olan bekinin ucunun ayarını kapalı ve çalabileceği hale getiriyorum. Yerli beklerin bir önemli handikapıda seslerinde çatlamalar oluşudur. Bekin ucunun ve yatağının ayarlarının sıfır hatada olması gerekir. Çünkü bek klarnetin beynidir ve klarnetin çalımında en önemli kısımdır. Yerli üretim beklerde ses biraz daha kalın çıkar ve tam klarnet tonunu vermez . Yabancı marka bekler ise çok kapalı olurlar. Öğrencinin klarnetteki hakimiyeti artmaya başladıkça daha açık ağızlı bir bek kullanması gereklidir. Bekten iyi sonuç alınması için bekin ayarlanması şarttır. Tam klarnet tonunu ozaman alacaksınız. Klarinetin kalitesi nekadar iyi olursa olsun, bekimizin ayarı ve tonu iyi olmadığı takdirde o enstrumandan randıman almamız mümkün değildir. Bek ayarında önemli olan klarnete oturucak ve klarnetin tonuyla uyum sağlayacak bir bek ayarıdır. Bekin uç kısmından ve iç yatağından açılması suretiyle profosyonel ayarı yapılır. Bu işlem bilgi, el becerisi ve teknik gerektiren bir işlemdir. Klarnetin bekinin ayarlanması kısa bir zaman diliminde olmamaktadır. Bek her yapılan müdaheleden sonra hatalar tamamen sıfıra inene kadar üflenerek denenir. Bu ayar sayesinde geleneksel sol ve batı müziği si bemol klarnetlere uyumlu bekler oluşmaktadır. Yapmış olduğum bek ayarı sayesinde; klarnette çok daha parlak bir tını, güçlü ve yumuşak birton elde etmekteyim. Benim ayarladığım bir bekte öğrencim pes bölgelerde yani birinci ve ikinci oktavdaki notaları çok kolay bir şekilde çıkarmaktadır. Tiz bölgelerdeki sesleri ise dudağını sıkma yöntemiyle çatlama olmadan eskisinden daha iyi seslendirecektir. Yabancı marka bekler fiyat olarak pahalı olduklarından öğrencilere tavsiyem; beklerini gerçekten bu işi iyi bilen bir ustaya teslim etmeleri olacaktır. Genellikle tüm yerli ve yabancı beklerin ses saundları farklıdır. Sesleri ve kaliteleri iyi olan markalar olarak Vandoren 5JB, Vandoren B45, ve La Voz isimlerini sayabilirim. Klarnet erkek bir enstrumandır ve sesi çok gürdür. İcra esnasında bek veya kamıştan kaynaklanan sorunlar nedeniyle çıkacak hatalı sesler icracıyı zor durumda bırakabilir. İşte bu sorunları tamamen sıfıra indirecek bir bek ayarı yapıyorum.
KLARİNETİN SU BUHARI DOLMASI SEBEBİYLE OLUŞAN TIKANIKLARININ GİDERİLMESİ
Klarinetlerin özellikle barel ve barelin üst kısımlarına dolan tükürük ve subuharı klarinetin uzun süre üflenmesinde ortaya çıkan önemli bir sorundur. Özellikle Amati klarinetlerde bu sorun karşımıza çıkmaktadır. Klarinet yarım saat ve sonrasında üflendiğinde biriken subuharı, bek ve barel bölümünde tıkalı kalır ve bazı sesleri net verememenize yol açar. Klarinet üflenmede zorlanma yapar. Bu sorunu olan klarinet severlerin sorunlarını çözüyorum.
KLARNETİMİZ İÇİN DOĞRU KAMIŞ KULLANIMI
Klarnetimizde kullandığımız kamışın çok fazla yumuşak olmamasınada dikkat etmeliyiz. Kamış uzun süre kullanıldığında yumuşar ve bozulur. Bu seviyeye gelen bir kamışın ucu ateşe tutulup ısıtılırsa biraz sertleşir ve belli bir süre daha çalınabilir. Fakat eski randımanı vermez ve enkısa zamanda yenisi ile değiştirilmelidir. Kamışı klarnetimizi ilk çalma esnasında biraz suyla ıslatmak suretiyle nemlendirmeli ve sonra üzerindeki ıslaklığı alarak kamışın kısa sürede çürümesine engel olmalıyız. Daha sonra beke yerleştirip üflemeliyiz. Bu sayede klarnetteki fazla duyulan nefes sesini minimuma düşürmüş oluruz. Kamışlar ince bir ağaç parçalarından yapıldıklarından çok kolay kırılabilirler. Dikkat etmemiz gereken bir hususta; klarnete yeni başlayan bir öğrenci beki ağzına alırken kamışın ucunu kırmaması için dikkatli davranması gerekir. Eğer yanlışlıkla dişimizin değmesiyle klarinetin kapağını bekin üzerine kapatırken veya yanlışlıkla elimizin çarpmasından ucu kırılırsa veya çatlarsa o kamışı yeni bir kamışla değiştirmeliyiz. Öğrencilerin ve klarnet üstadlarının klarnetinde kullanacağı kamış olarak barre 1 numarayı ve mavi kuşak kamışlarını öneriyorum.
KLARNETİN KORUNMASI
Klarneti üfledikten sonra içerisinde kalan ıslaklığın temizlenmesinde fayda vardır. Bunu temizleme aparatımızla yapabiliriz. Klarnetin demir tuşeleri bir iki sene içinde oksitlenmeye ve kararmaya başlar. Eğer klarnetinizin tuşelerinin gümüş rengi olmasını veya nikelajının yenilenmesini istiyorsanız üzerine gümüş veya nikel kaplanması için bana getiriniz. Eğer klarnet sehpası kullanmıyorsanız klarineti dik olarak bir yere koymayınız. Düştüğü zaman bel bölgesinden kırılabilir. Eğer bu şekilde kırılırsa enstrumanımızı tamir etmemiz çok güç olur.
Yazan : Klarnet Sanatçısı ve Klarnet Tamir ve Bakım Ustası Cenk Dinçer
İstanbul / Kadıköy / Acıbadem / Yıldızbakkal' da Klarnet Tamir, Bakım ve Onarımı Yapılmaktadır
Klarnetin Tamir ve Bakımı Arızanın Boyutuna ve Klarnetin Durumuna Göre Fiatlandırılmaktadır.
Klarnet Bakımında : Güderiler, Tuşe Ayarı, Mantarların Onarılıp Düzeltilmesi, Ağaçtaki veya Her Maddedeki Klarnetlerin Gövde Hasarlarının Onarılması ve Düzeltilmesi, Çatlakların Kapatılması, Yayların Bakımı Ve Orta Sertlikteki Rahat Çalım Seviyesine Getirilmesi, Tuşelerin Reglaj Bakımı Ve Ergonomik Olarak Parmak Baskılarına Göre Ayarlanması, Klarnetin İç ve Dış Temizliği İtina İle Yapılmaktadır. Akortları dengesiz ve bozuk olan Çin malı klarinetlerin : Helena Mia, Czerny, Zeff, Andantino, Volney, Fox USA, KingQ, Serafina, Cenova, Bonson, Palmer, Queen, Adriana, Harman Carbon, Romance, MAK 150 N, MAK 585 AS, KM 100 N Metal Sol Klarinet, GYPSY Metal Sol Klarinet, Marsyas, Sving, Revol, Silver, Boston vb. Sol Klarinetlerin akort ( Entonasyon ) sorunları düzeltilir.
klarnet (klarinet,gırnata) sert ve dayanıklı ağaçlardan genellikle de abanoz ağacından yapılır. bir çeşit sert kauçuk olan ebonitten, ayrıca metalden yapılanları da vardır. beş parçanın birleşmesinden oluşur.
ağızlık (bek)
fıçı (barel)
üst gövde
alt gövde
kalak
klarnetin gövdesi silindir biçimindedir. kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. klarnet tek kamışlı bir enstrüman. dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek ses elde edilmesini sağlar. çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.
flüt ve obuada olduğu gibi, klarnetin gövdesinde de ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma vardır. 1840 sıralarında boehm sistemi flüte uygulandıktan sonra, paris konservatuarı öğretim üyesi ve klarnetçi klosé, bu sistemin klarnete de uygun olduğunu görmüş ve boehm sistemi klarnete uygulanmıştır. daha sonra farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından bu sistem geliştirilmiştir.
Etiketler: Klarnet Nedir | Klarnet Nedir ? Klarnet Ne Demek, Klarnet Tanımı, Klarnet Örnekleri, Klarnet Türleri, Klarnet Nelerdir, Klarnet Hakkında Bilgi, Klarnet Tarihi, Klarnet Nerede, Klarnet Ödevi.
Klarnet | Ekleyen: Zeus | Tarih: 02-Sep-2007 13:11. | Bu yazı 45132 kez okundu..
Klarnet ile ilgili diğer yazılar..
İlgili Yazilar
Yorumlardan Yazarları Sorumludur. Yorumunuz Site Yönetimi Uygun Görürse Yayınlanır..!!..
Gönderen Başlık
zeus
Tarih: 16:05:14 06.04.2010 Güncelleme: 16:05:14 06.04.2010
Webmaster
Tarih: 02.24.2005
Nereden: antalya
Gönderiler: 1312
Klarnet Nedir ? Özellikleri ve Tarihçesi
Klarnetin Tarihçesi
1700’lü yıllarda icat edilen klarnet, tam 50 yıl sonra orkestraya dahil edilmiştir. Hayatı boyunca 41 senfoni yazan Mozart, klarnet için senfoni yazan ilk besteci olmuştur. Türkiye’de ilk klarnet, Donizetti Paşa’nın kurduğu saray bandosunda görülmüştür.
Klarnet türleri
Çok kalabalık olan klarnet ailesinde şu çalgılar vardır:
La bemol küçük klarnet (yazılan notanın küçük altılı ince sesini duyurur)
Mi bemol küçük klarnet (yazılan notanın küçük üçlü ince sesini duyurur)
Re küçük klarnet (yazılan notanın büyük ikili ince sesi duyurur)
Do klarnet (yazılan notanın aynısını duyurur)
Si bemol klarnet (yazılan notanın büyük ikili kalın sesini duyurur)
La klarnet (yazılan notanın küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Basset horn (Fa) (Yazılan notanın tam başli kalın sesini duyurur)
Mibemol alto klarnet (yazılı notanın büyük altılı kalın sesini dyurur)
Si bemol bas klarnet (yazılan notanın büyük dokuzlu kalın sesini duyurur)
La bas klarnet (yazılı notanın 1 oktav ve küçük üçlü kalın sesini duyurur)
Si bemol kontrabas klarnet (yazılı sesin 2 oktav ve ikili kalın sesini duyurur)
Bu çalgıların tümünün çalınışı aynıdır. Bir tanesinin iyi çalmayı öğrenen, çok kısa bir alışma devresinden sonra, herhangi bir diğerini çalabilir. Yalnızca dört tanesi sürekli orkestrada kullanılır.
1.Mi bemol küçük klarnet
2.Si bemol klarnet
3.La klarnet
4.Si bemol bas klarnet
Bu dört çalgının da dördü birden her yapıtta kullanılmaz. Genellikle besteciler iki sibemol klarnet kullanırlar. Üçlü orkestra kuruluşu ise, bunlara bir de bas klarnet eklenir. Daha büyük orkestralarda mi bemol klarnet ve bir si bemol klarnet daha eklenebilir.
La klarnet Si bemol klarnete çok yakın bir çalgıdır. La klarnetin boyu Si bemol klarnete göre biraz daha uzun, ses rengi biraz daha koyudur. Çalınışı ve ses genişliği aynıdır. Yalnız, Si bemol klarnet yazılı olan notanın büyük ikili kalınını, La klarnet ise küçük üçlü kalınını seslendirir. Besteciler bu iki klarnet türünden birini kullanırlar. Bunun en önemli nedenleri şunlardır:
1.Daha koyu bir ses rengi isteniyorsa.
2.Yapıtta çok diyez varsa.
3.Klarnet partisinin en kalınından Do diyez sesinin kullanılması gerekiyorsa.
Ses Genişliği
Alto klarnet çeşidiKlarnetin notaları sol anahtarı üzerine yazılır. Ses genişliği neredeyse 4 oktav kadardır. Bu genişlik içinde tüm diatonik ve kromatik sesler elde edilebilir. Dördüncü ek çizgideli sol notasından daha ince notaların çalınması biraz güç olduğu için bu sesler pek kullanılmaz. Eğer kullanılması isteniyorsa da küçük klarnet kullanılır. En kalın mi notasından bir sonraki oktav içerisindeki si bemol notasına kromatik olarak olarak, aşağıdan yukarıya doğru ses deliklerinin sırasıyla açılması yoluyla elde edilir. Bu Si bemolün incesindeki seslerin elde edilişi, flüt ve obuadakinden biraz farklıdır. Flüt ve obuada en kalındaki esas seslerden sonra gelen sesler, bu esas seslerin ikinci doğuşkanları (bir oktav incesi) olarak, daha incelerde ise, esas seslerin genellikle dördüncü doğuşkanları (iki oktav incesi) olarak elde edilirler. Klarnette ise (gövdesi silindir biçiminde olduğundan) elde edilen doğuşkanlar tek sayılıdır (3, 5, 7, 9). Üçüncü çizgi Si sesi klarnetin yazılı en kalın sesi olan mi sesinin dudak ve nefes ayarı, ayrıca bir yardımcı perde yardımı sonucunda çıkarbılan üçüncü doğuşkanıdır yani 1 oktav ve tam 5'li. bu Si sesinden üçüncü ek çizgi Fa'ya kadar olan sesler kromatik olarak bu yolla elde edilir. Fa'nın daha incesindeki sesler çeşitli yollardan, her klarnetçiye ve klarnet yapısına göre değişebilen yollarla elde edilir.
Klarnetin tınlama bölgeleri
Klarnetin dört farklı tınlama bölgesi vardır:
1.Kalın ses bölgesi : En kalın ses olan Mi'den bir oktav incesi Fa diyez notasına kadar olan bölgedir. Zengin, madeni, gizemli, karanlık ve dramatik sözcükleri ile tanımlanabilir. Bu ses bölgesine "Şalümo" (Chalumeau) bölgesi de denir. "Şalümo" klarnetin atası olan eski bir çalgının adıdır.
2.Kötü sesler : Sol notasından üç yarım perde sonraki si bemol notasına kadar olan bölgedir, klarnetin en kötü sesleridir, zayıf, soluk hem de elde edilmesi biraz daha güçtür.
3.Orta ses bölgesi : Si notasından ikinci ek çizgi Do notasına kadar olan ve klarnetin en güzel sesleridir. Bu bölgeye "klarino" (Clarino) ses bölgesi denir. En güzle ve en etkili klarnet soloları bu ses bölgesinde yazılmıştır. Bu sesler duru, parlak, ılık ve etkileyicidir.
4.İnce ses bölgesi : İkinci ek çizgi Do'dan sonraki daha ince seslerdir. Gür çalındığında sert ve rahatsız edici fakat kısık sesle çalındığında ılık ve yumuşak, flüt ses rengine yakın bir tını özelliği gösterir.
Teknik özellikleri
Klarnet, çeviklik bakımından flüte çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, arpejler, grupetto ve benzeri figürler, tril ve tremololar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarnete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. Klarnetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrölü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalabilir.
Orkestradaki önemi
Klarnete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili kreşendo ve dekreşendo yeteneği, klarnetin "Espressivo" solo pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerle iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.
Tahta üflemeli bir çalgıdır Alt kısmı geniş üst tarafa doğru daralan tahta bir borudur
Üç kısımda incelenebilir
1-Bu kısma huni denir.Obuada olduğu gibi çalgının en geniş kısmı burasıdır Orta kısma girebilecek bir şekilde sona erer.Böylece ikinci ve üçüncü kısımlar birbirine bağlanmış olur.Bu kısmın kalın seslerine salümo denir
2-Klarinet’in mekanizması bakımından en ayrıntılı kısımdır.Çalgının en parlak sesleri bu kısımdan elde edilir ve bu seslere kleron denir Üçüncü kısma girebilecek şekilde son bulur
3-Bu kısım obuada olduğu gibi en dar kısım değildir.Üçüncü kısımdan sonra ayrıca iki ek kısım daha vardır ve çalgı bu eklerle son bulur
Ek kısımlardan birincisine varil ikincisine bek denir Varil klarinet'in ötki çalgılarla akort edilmesine yardımcı olur Bek kamışın bir bilezik aracılığıyla kendi üzerinden bağlanması sonra klarinetin sonuncu parcası durumundadır.En tiz sesler üçüncü bölümde yer almışlardır
Klarinet'in kamışı tek kanatlıdır Obua kamışı kadar hassas ve ince bir parçadır Sürtünme sonucunda bozulmuş çatlamış veya kırılmış olan uç taraf sağlam halindeki kalitede ses veremez
Mekanizma 19 perdeden oluşur.Her perdenin bir veya iki alttan ve üstten itici yayı vardır Yaylar çelikten yapılmıştır ve levha halinde veya yuvarlaktır.Perdeler ise birbirine millere bağlanmıştır,madenden yapılmıştır Mekanizmanın öteki kısımları Gümüş veya nikeldir.Ağaç kısmı ise Abanoz veya sedirdendir
Klarinet LA diyapozisyonuna göre si bemol yapılır.Partisi bir ton traspoze edilerek okunur.Notası ikinci çizgi sol anahtarıyla yazılır Ses genişliği yaklaşık dört oktavdır.
Orkestrada aynı aileden olmak üzere,si bemol bas klarinet ve kontrabas klarinet kullanılır.Bandolarda ise,ayrıca la bemol ve mi bemol klarinetler vardır.Orkestrada partisi bulunduğu zaman,mi bemol klarinette kullanılır.
Klarinet sürat bakımından üflemeli tahta çalgılar arasında en işlek olanıdır.Müzik tarihi boyunca besteciler tarafından sıkça değerlendirilmiştir Çalgının kompozisyona sağladığı en büyük yarar varasyonlarıdır Özellikle bandolarda orkestradaki Keman işlevini yapar.Varasyonlar ve pasajlar özellikle bağlarda en güzel örneğini verirlerStaccato,en üstün düzeyine klarinette ulaşmıştır Çift Dil denilen ve uygulaması güç olan bu teknik
Olanak, klarinet’in özelliklerindendir.Dil,bağ ve sürat karışık olarak kullanıldığı zaman,derinlemesine bir renk ve ifade olanca gücüyle elde edilmiş olur
Klarinet en iyi ve tatlı piano’yapan bir orkestra çalgısıdır.Yaylı çaldılarla karışacak kadar bir hafif sese karşılık,kulak yırtıcı bir çığlığa varabilecek ölçüde sert bir ses kalitesine sahiptir.Crescendo ve diminuendo bakımlarından ise piyano kadargüvenilirdir.
Klarinetin 1690 yılı dolayında Nünberg li Christoper Daner tarafından yapıldığı söylenmektedir.
Orkestrada ilk kez 1770’te Mozart’ın Paris Senfonosi’ne girmiştir.Daha sonra bütün besteciler klarinet’in yüksek ses kalitesinden ve derinlemesine inen gizemli ses renginden yararlanmışlardır
Klarnetin Özellikleri, Klarnetin Tanımı
Klarnet, tek kamışlı tahta nefesli çalgıdır. Orkestralarda, askeri bandolarda ve bakır nefesli çalgı topluluklarında önemli bir yeri vardır. Bunun yanı sıra solo çalgısı olarak da seçkin bir repertuvara sahiptir. Genellikle, Afrika’da yetişen koyu mor renkli sert bir ağaç olan Dalbergia melanoxylon’Am yapılır. İç çapı yaklaşık 1,5 cm olan silindirik bir boru biçimindedir; alt uca hafifçe genişleyen bir kalakla son bulu;. Metal klarnetler de vardır, ama bunlar kaliteli ses vermez. Klarnetin üflenen bölümüne bek adı verilir. Bek genellikle ebonitten yapılır; bekin ucunda bir kertik vardır; kamış bu kertiğe vidalı bir bilezikle oturtulur. (Kamış eskiden iple sarılarak beke bağlanırdı; Almanya’da bugün de çoğunlukla bu tür kamış kullanılır.) Çalınırken bek (kamış altta olmak üzere) ya dudakların ya da alt dudakla üst dişlerin arasına alınır.
En çok kullanılan klarnet Si bemol tonun- dadır. Boyu yaklaşık 66 cm’dir. Çaldığı notalar, bir büyük 2li aşağıdan duyulur. (Örn. Re notası çalındığında, duyulan Do sesidir.) Bekin takıldığı gövde akustik bakımdan bir ucu kapalı boru gibi çalışır. Bu düzenin sağladıkları şunlardır: 1) Orta Oo’ nun altındaki Re’den (Si bemol klarnet olduğundan Mi olarak yazılır) yukarıya doğru tam 3,5 oktavlık geniş bir ses alam, 2) çalgı üflendiğinde boru içindeki kapalı hava sütununun titreşmesiyle oluşan armoniklerin yapısı nedeniyle ortaya çıkan kendine özgü bir ses rengi (tınısı), 3) bir başparmak perdesi ile sağlanan tam 12li aralığına kolayca atlama yeteneği.
Klarneti 17. yüzyılın sonlarında tanınmış çalgı yapımcısı Johann Christoph Denner icat etti. Daha önceleri tek kamış yalnızca orglarda ve halk müziği çalgılarında kullanılırdı. Denner klarneti, tek kamışlı bir halk çalgısı olan konik obuadan geliştirdi. Ama klarnet daha uzundu ve konik obuanın çıkarabildiği temel seslere yardımcı olmak üzere öncelikle üst ses bölgesinde çalınabiliyordu. Böylece, daha sağlam, daha berrak, trompetinkine benzer bir ses alanı (clarino) sağlanıyordu. Klarnet için yapılmış en eski bestelere Amsterdamlı Estienne Roger’ın yayımladığı müzik kitaplarında rastlanır. Kamışı yukarı getirilerek çalınan (kamış aşağıda çalış ancak 1800den sonra Almanya’da görüldü) o dönemdeki klarnetin iki anahtarı vardı, en pes notası ise orta Do’nun altındaki Fa idi. 1720de çalgıya kısa bir kalak eklendi, 1740-50 arasında da pes Mi ve eskiden çok temiz çıkarılamayan tiz Si seslerini iyileştirmek için borunun boyu uzatıldı. 18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde klarnetin beş ya da altı anahtarı -olmuştu, ayrıca çeşitli tonlarda (La, Do, Mi bemol vb) klarnetler yapılıyordu. Bu değişik tonlardaki klarnetlerde, parmak pozisyonlarını koruyabilmek için müzikler transpoze ediliyordu. Yaklaşık 1780de büyük orkestraların çoğunda klarnet kullanılmaya başladı. Günümüzdeki klarnet 1800-50 arasında gelişti. Çalgıya bazı notaların temiz çıkmasını sağlamak için yeni anahtarlar eklendi. Sesin gürlüğünü artırmak için boru çapları ve bekler büyütüldü. 1840lara gelindiğinde destekler üstüne yerleştirilmiş anahtar düzeni, komuta düzeneği, flüt yapımcısı Theobald Böhm’ün uyguladığı halka biçimli anahtarlar ve Auguste Buffet’nin iğneli yayları gibi teknolojik ilerlemeler klarnette iki çağdaş temel sistemin başlıca özelliklerini belirlemişti. Bunlardan yapımcısının adıyla anılan Albert sistemi, klarnetçi ve çalgı yapımcısı Iwan Müller’in daha önceki 13 anahtarlı klarnetinin modernleştirilmiş biçimiydi. Bu klarnet Almanca konuşulan ülkelerde karmaşık bir yardımcı anahtar düzeni eklenerek kullanıldı; ama daha derin bir ses rengi sağlayan çapı, ağızlığı ve dili olduğu gibi korundu. Hyacinthe E. Klose ile Buffet’nin 1844te Paris’te patentini aldıkları ve bugün de birçok ülkede hâlâ standart olarak kabul edilen Böhm sisteminin uygulandığı klarnetlerde, Böhm’ün 1832de geliştirdiği ve birçok teknik üstünlük sağlayan, flütteki parmak kullanma düzeninin büyük bölümü yer alır. Bu klarnette ötekinden farklı olarak arkada bir başparmak halkası, bir de sağ küçük parmağın kullandığı dört ya da beş anahtar vardır. İtalya’da çok daha geliştirilmiş gerçek bir Böhm klarneti kullanılır; İtalyan klarnetçiler La klarnet partilerini Si bemol çalgıya transpoze ederek çalarlar.
Si bemolden başka değişik tonlarda klarnetler de vardır. Bunlar 18. yüzyıl ile 19. yüzyılın başında çok kullanılan ve çoğu zaman Alman orkestralarında yerini hâlâ koruyan Do klarnet; büyük Avrupa topluluklarında yer verilen La bemol oktav klarnet; eskiden çok yaygın olan Fa tonundaki (sopranino) ve daha sonraki Mi bemol tonundaki klarnetler; 18. yüzyıl sonlarının La bemol. Sol ya da Fa clarinette d’amoıır’un ardından yapılan alto (ya da tenor) klarnetler; daha başarılı bir alto klarnet olan fa sesli basset horn ve ondan sonraki, kalağı yukarıya doğru dönen ve beki tutan kavisli bir metal kangalı bulunan mi bemol alto klarnetlerdir. Si bemol bas klarnetler önce deneme olarak üretildi. 1810dan sonraysa birçok çeşidi yapıldı. Belçikalı çalgı yapımcısı Adolphe Sax’m 1838de yaptığı modele yukarıya doğru dönen bir kalağın eklenmesiyle beki iki kıvrımlı olan bugünkü bas klarnet oluşturuldu. Kontrbas klarnetler ise Mi bemol ya da Si bemol tonundadır.
Türkiye’ye klarnet 19. yüzyılın sonlarında, gazinolarda çalan fasıl heyetleriyle girdi. İlk klarnetçilerin çoğu Rumelili Çingenelerdi. Günümüzde ise klarnet, klasik yapıtlar seslend
Etiketler: